2181688294

34

Mieczysława Adrianek

marzyć teraz dla mojego dziecięcia, a biorąc częstokroć dziwaczne życzenia za nadzieje lub przeczucia, myślę o nastąpić mogącym szczęściu, obecny jego wynagradzać niedostatek.

Przepraszam WWMPana Dobrodzieja najmocniej, że Mu książek pożyczonych nie odesłałem, gdyż są mi jeszcze potrzebne; ale około Wielkiej Nocy odeślę je niezawodnie. Podług przepisu Komisji, wypada tego roku w klasie VI dawać obok polskiej i historię rosyjską. Myślałem długo, jakiego dziełka do tego użyć. Napisałem do Krzemieńca po Strojewa¹⁰. Przyjaciel mój przysłał mi wydanie P.0.¹¹ ze słowniczkiem, a w tymże samym czasie dostało mi się tłumaczenie tegoż dziełka na język polski w roku 1809 wydrukowane¹², które jeżeli się nie mylę, jest daleko lepsze: bo ma ogólne woybrażenie okresów, a na końcu każdego uwagi nad stanem wewnętrznym krajów ruskich, co się nie znajduje w wydaniu P.O., a co byłoby może pożądańszym, aniżeli poprzyczyniane w nie bardzo szczęśliwym doborze fakta, które, gdy obok nich nie ma ogólnych myśli w całości szczegóły wiążących, większe jeszcze zamieszanie w dzieje rosyjskie i tak już zamieszania pełne, wprowadzają. Ciekawy jestem, czyje to tłumaczenie? Podobało mi się ono i ze stylu i z dopełnień, jeżeli zdaniu mojemu zaufać mogę.

Pamiętając radę WWMPana Dobrodzieja, którą mi dawałeś w Warszawie względem zgłębienia historii polskiej w samych jej źródłach, chciałbym się zabrać do czytania dzieł, które za źródłowe są uważane. Ale cóż począć, kiedy ich w Szczebrzeszynie niewiele znaleźć można. Dostałem tylko Długosza¹³ niecałego, Kronikę bezimienną Bolesława III dzieje opisującą¹⁴, Dobrowskiego¹⁵, który o rzeczach polskich skąpo mówiąc i często popełniając błędy, mianowicie w chronologii, za bezpiecznego zdaje się przewodnika użytym być nie może; na koniec nieoszacowanego Naruszewicza¹⁶, którego tym więcej pokochiwam, im go więcej czytam. Pominąwszy wielkie jego dla początkowej historii polskiej zasługi pod względem krytyki, zdaje mi się, że niepodobna lepiej od niego pisać, i nie wiem, czy to jest skutek mojego uprzedzenia, czy też w rzeczy samej, w tym dziele jego wad stylu pospolicie mu przyznawanych bynajmniej nie widać.

Słyszałem, że dalszy ciąg pańskich ksiąg bibliograficznych¹⁷, chociaż ze szwankiem, z druku w Wilnie wyszedł. Jeżeli się jaka zręczność nadarzy, o której nastręczenie P. Ordyńca prosić będę, racz

¹⁰    Paweł Strojew (1796-1876), archeolog i historyk rosyjski, autor podręczników do nauki historii. Trudno ustalić, o jaki podręcznik Strojewa prosił Żuchowski.

¹¹    Krótka historyja państwa rosyjskiego, dla poczynających uczyć się języka i historyji z dołączeniem wiadomości o autorach i słownika, oraz ze wskazaniem iloczasu przez P. O. Wilno 1824. (E. III, 330). Autorem jest Piotr Fedorowicz Ostrowski (1791-1846). Wg R. Wołoszyńskiego (PSB, IV, 572) jest adaptacją w jęz. polskim opracowania P. M. Strojewa.

¹²    „Tegoż dziełka” czyli Strojewa Historia krótka rossyjska wydana dla szkól narodowych państwa rossyyskiego. Wilno. Zawadzki 1809. E. (XIX w., wyd. 2, X, 277) podaje również inną pozycję o podobnym tytule z tegoż roku.

¹³    Jan Długosz. Historia Polonica, zw. też Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae. Pierwsza edycja części Historii ukazała się 1614-15 w Dobromilu. Całość jej opublikował 1701-1702 H. Huyssen w Lipsku.

¹⁴    Gall Anonim. Ż. zapewne otrzymał tłumaczenie polskie, Historya Bolesława III. Króla Polskiego, przez Polaka bezimiennego rytmem łacińskim napisana około r. 1115. Warszawa 1821.

¹⁵    Josef Dobrovsky (1753-1829), znakomity filolog i historyk czeski. Zapewne chodzi o jego dzieło: Slavin, Bothschaft aus Bohmen an allen sław. Volker, oder Beitrage zur Kentniss der slav. Literatur nach allen Mundarten. Praga 1806.

¹⁶    Adama Naruszewicza Historia narodu polskiego (T. 2-7, II wyd.) wyszła w Warszawie w latach 1803-1804, a I wyd. I. 1 w 1824.

¹⁷    Joachim Lelewel. Bibliograficznych ksiąg dwoje. Wilno T. 2, 1826. Druk tego tomu przeciągał się, ponieważ cenzura miała zastrzeżenia do różnych podawanych przez Lelewela wiadomości.