2212788392

każdorazowo tworzone na nowo, lecz przywoływane z pamięci jako gotowe struktury, nie są więc budowane z poszczególnych elementów za pomocą reguł łączliwości. Kolokacje natomiast powstają dzięki asocjacji jednego elementu z drugim, np. czasownik dokonać przywołuje na myśl takie rzeczowniki: dzieło (dokonać dzieła), odkrycie (dokonać odkrycia), wynalazek (dokonać wynalazku), cuda (dokonać cudów). Wolne związki wyrazowe są połączeniami tworzonymi doraźnie poprzez zwykłe zestawienie elementów składowych.

Uzus językowy (zwyczaj i tradycja językowa)

Kryterium to nie odnosi się do statystycznej frekwencji stosowania lub występowania w języku, lecz do obecności pewnych frazeologizmów w języku danej społeczności, która gwarantuje ich ciągłe użycie (Donalies 1994: 342).

4. O poprawności stosowania związku frazeologicznego

Istnieją cztery podstawowe zasady poprawnego stosowania związków frazeologicznych: 1. zasada stabilności struktury frazeolog izmu, 2. zasada stabilności kontekstu frazeologicznego, 3. zasada semantycznego i stylistycznego zharmonizowania frazeologizmu z kontekstem, 4. zasada umiaru w nasyceniu tekstu frazeologizmami (Bąba 1976: 27). Reguła ustabilizowanego kontekstu zakłada zasadę leksykalnej łączliwości frazeologizmu:

„W praktyce językowej dość często bywa tak, że frazeologizm nie wykorzystuje wszystkich z możliwych połączeń, lecz poprzestaje jedynie na wybranych i tradycyjnie ustalonych sąsiedztwach leksykalnych. Pod tym względem łączliwość leksykalna frazeologizmu jest „przewrotna", czasem wręcz „nieobliczalna”. Nie znaczy to jednak, że nie da się ustalić jakichś jej zasad szczegółowych” (Bąba 1976: 28).

Z badań przeprowadzonych przez S. Bąbę (1976: 30) wynika, że frazeologizmy zawierające metaforę animalistyczną, łączą się z określeniami realiów świata ludzkiego, a nie zwierzęcego. Taki właśnie ograniczony zakres użycia będą miały frazeologizmy: ruszyć z kopyta, rozwinąć skrzydła, chodzić jak błędna owca, których zastosowanie w odniesieniu do zwierząt nie tylko brzmi śmiesznie, ale jest błędem w zakresie łączliwości, np.: *Pies ruszył z kopyta, rozwinął skrzydła, chodził jak błędna owca. Podobnie ograniczoną łączliwość leksykalną będą posiadały frazeologizmy odnoszące się do świata roślinnego i świata natury: rosnąć jak grzyby po deszczu, spaść jak grom z jasnego nieba, ponieważ zestawienie ich z rzeczownikami z tego samego zakresu

15