2278216000

dzieciom płci żeńskiej, np. domagał się dla nich udziału w wykształceniu umysłowym.¹⁸

Jak pisze Renata Matysiuk, chociaż epoka odrodzenia nie przyniosła jeszcze przełomu w rozwoju teorii i praktyki praw dziecka, (...) to jednak głoszone hasła nakazywały je traktować jako rozwijającego się człowieka, dbać o rozwój jego osobowości. Jako środki wychowawcze zalecano głównie nagrody i współzawodnictwo.¹⁹

Dalszy postęp w tej dziedzinie odnotowano w wiekach XVI i XVII. W Polsce np. ustalono górną granicę „nieletności”, obejmując coraz większą troską tę grupę dzieci. Założono też pierwsze przytułki dla dzieci (w Warszawie, w Krakowie, w Chełmie, w Białej Podlaskiej i w innych miastach).²⁰ Zwiększono troskę o wychowanie dzieci, organizując liczne szkoły i bursy. Ważną rolę w wychowaniu dzieci odgrywały rodziny - chociaż zależało to w dużej mierze od ich statusu społecznego, materialnego itd.

Istotną rolę w walce o prawa dzieci do oświaty odegrał Jan Amos Komeński pisząc, że Do szkół należy ściągać nie tylko dzieci bogaczy i dostojników, ale i wszystkie na równi: szlachetnie urodzone i niskiego pochodzenia, bogate i ubogie, chłopców i dziewczęta, z miast i miasteczek, z osiedli i wsi.²¹

Podobnie jak w przypadku praw ludzi dorosłych, tak i w dziedzinie praw dziecka zasadniczą zmianę przynosi Oświecenie.²² Krytykując istniejące stosunki społeczne (feudalizm, poddaństwo, nędzę ...) i odwołując się do praw natury (do natury człowieka) myśliciele tego okresu zwrócili m.in. uwagę na potrzebę zmiany wychowania i ochrony naturalnych praw dziecka. Np. Jan Henryk Pestalozzi²³ zaczął tworzyć instytucje (zakłady -np. w Neuhofie) opiekuńcze dla dzieci żebrzących i bezdomnych. On także twierdził, że nawet najbardziej opuszczone i zaniedbane dzieci są zdolne do nauki i mają do niej prawo. Sam pedagog starał się stwarzać takim dzieciom ludzkie warunki egzystencji, stosował też nowe metody nauczania.

W okresie tym opieka nad dzieckiem przekształcała się stopniowo w pedagogikę opiekuńczą.²⁴

Pod koniec wieku XVIII w czasie Wielkiej Rewolucji Francuskiej w Kodeksie przedstawionym Konwentowi 9 sierpnia 1793r. zapisano, że także dzieci muszą mieć swoje prawa, a na rodzicach spoczywa obowiązek odpowiedzialności za dziecko i ochronę jego praw.

¹⁸Zob. S. Kot, 1996: Historia wychowania, Warszawa, s. 211.

¹⁹R. Matysiuk, Prawa dziecka i ich realizacja w rodzinie polskiej w latach 90. XX wieku (maszynopis rozprawy doktorskiej), s. 133; por. R. Matysiuk, 2007: Prawa dziecka w wychowaniu rodzinnym. Aspekty filozoficzne pedagogiczne i prawne, Siedlce.

²⁰Zob. I. Jundziłł, 1993: Dziecko - ofiara przemocy, Warszawa, s. 15.

²¹J.A. Komeński, 1956: Wielka dydaktyka, Wrocław, s. 71.

^Zob. E. Kantowicz, 1995: Pedagogiczne aspekty ochrony praw dziecka, (w:) Nowa Szkoła nr 7, s. 10.

²³J.H. Pestalozzi, 1955: Jak Gertruda uczy swoje dzieci, Wrocław; por. R. Matysiuk, Prawa dziecka i ich realizacja w rodzinie polskiej w latach 90 XX wieku (maszynopis rozprawy doktorskiej), s. 134.

²⁴E. Kantowicz, 1995: Pedagogiczne aspekty .... s. 11.

14