scandjvutmp5e01

64

dlejsze, i w ogólności większe i tęższe ni?, płci żeńskiej, wymaga, dla swego udoskonalenia się, dłuższego czasu.

Nie można tego liczyć na korzyść człowieka, że części jego rodne wcześnie dojrzewają; przeciwnie, ludy przez to samo że wcześnie do dojrzałości przychodzą, wcześnie także starzeją i stają się nieudolnemi; kiedy tymczasnm powoli wzrastające i późno dojrzewające, zachowują czerstwość, młodość i siłę płodną aż do podeszłego wieku. U ludów wschodnich, dojrzałych już w trzynastym lub czternastym roku, płodne zdolności zaczynają się zmniejszać od lat trzydziestu; już w tej porze stargane i zniszczone bywają ich siły; już im potrzeba lekarstw' i bodźców dla dopełnienia powinności stanu małżeńskiego. Ich niewiasty także około tego wieku przestają okazywać znaków płodności; cała ich piękność i wdzięki więdną i usychają bardzo wcześnie, jak młode kwiaty dotknięte w korzeniach śmiertelną słabością. Ludy północne późno dojrzewając, mają czas do uzupełnienia swego ciała, które powoli a za to trwale się umacnia; dla tego tćż długo zachowują płodną siłę. Często się zdarzy napotkać u nich kobiety poczynające w czterdziestym piątym a nawet w pięćdziesiątym roku swego wieku, a mężczyzn zdolnych w siedmdziesiąfym i niekiedy późniejszym roku.

Uważano że gorący klimat podnieca płciową skłonność w kobietach, że przyspiesza rozwijanie się ich roduych organów; że zawsze używanie roskoszy, przed zupełnćm osoby dorośnięciem, skraca wzrost ludzi w Indyjach wschodnich i w innych krajach; możnaby tu przytoczyć czynione postrzeżenia na wyspach Otahity, i na Sumatrze (1): wczesnym małżeństwom i zepsuciu obyczajów przypisuje pewny lekarz niemiecki (2) zdrobnienie wysokiego niegdyś wzrostu ludów niemieckich, dopóki żyły w swój dawnej niewinności (3).

Wiele postrzeżeń pokazuje, że lubo gorącość klimatu nie jest wyłączną przyczyną wcześnej regularności kobiet, wiele jednak na nią wpływa. W rzeczy samćj, co do białego, europejskiego pokolenia, na północy kobiety później dostają tćj słabości niż w okoli-

(1)    Marsilen, Histoire de Sumatra, t. II.

(2)    Herm. Conringiut, De habitu Germanor. cap. IX.

(3)    Caciar, Btll guli. lib. V. i Tacit., Mor. Germanorum. cap. VIII.