242074333

Przeszłość Warmii i Mazur na łamach naukowych czasopism regionalnych 447

^wydawnictwo demaskujące politykę gcrmanizaeyjną, zadedykował stanom prowincjonalnym Wielkiego Księstwa Poznańskiego, Śląska i Pras"²²⁹.

Fascynacja niemiecką historią Ziem Zachodnich i Północnych może jednak prowadzić do za-P°njinania o narodowej godności. Spostrzeżenie takie wyraził Piotr Semka w odniesieniu do propozycji odbudowy krypty pruskiego feldmarszałka Paula Hindenburga pod Olsztynkiem, niemicc-^togo bohatera I wojny światowej, wypowiedzianej przez działacza Towarzystwa Miłośników Olsztynka, oraz sprawy kamienia Bismarcka w Nakomiadach²’⁰.0 jednostronność może być posą-n.ony Jerzy Marek Łapo za przypomnienie w dwóch artykułach oraz próbę sporządzenia katalogu P°nmików, ustawionych na cześć poległych w I wojnie światowej w powiatach węgorzewskim 'giżyckim²-¹¹. Wznoszono je ku pamięci poległych w działaniach zbrojnych na różnych frontach mieszkańców danej wsi, ale uroczystości ich odsłonięcia były zawsze okazją do demonstrowania "“strojów antypolskich i wtedy rewizjonistycznych wobec rzekomo upokarzających dla Niemiec trunków traktatu wersalskiego. Zapominano, że tę wojnę wywołali sami Niemcy. Co prawda autor nie pomijał lego aspektu zagadnienia, ale zauważył, że dzisiaj pomniki z I wojny światowej to ■•rustykalne atrakcje turystyczne, na podstawie których można tłumaczyć - nic tylko turystom 7 złożone dzieje Mazur i Mazurów"²¹² - tak jakby nie było innych przykładów. Nieporozumieniem J^Cst również propozycja autora, aby dzisiaj tym obiektom zapewnić opiekę konserwatorską²¹¹.

Kwestie historycznego dziedzictwa Mazur i nowej tożsamości znalazły odzwierciedlenie rów-'"cż w innych pismach. Podejmowali je Janusz Małlck, Erwin Kruk, Grzegorz i Janusz Jasińscy, Wojciech Wrzesiński i Grzegorz Slrauchold.

Janusz Mallck przedstawił zróżnicowanie etniczne ludności obecnych Mazur w latach 1400-~ 17(W. Stwierdził. że Niemcy, chociaż wcale nic najliczniejsi, zawsze byli tu narodowością uprzywilejowaną. Na początku liczebnie przeważali Prusowie, potem osadnicy przybywający z Mazow-v.a^2w. \y wystąpieniu na międzynarodowej konferencji w Giżycku autor wyodrębnił w dziejach "'lazur cztery okresy: pierwszy - do 1818 r., drugi - lata 1818-1920, trzeci - lala 1920-1945, fzwarty - po 1945 r. Każdy z tych okresów miał swoje wyróżniki: do 1920 r. między Polakami ¹ Niemcami toczyła się walka o dusze Mazurów, każda ze stron przedstawiała swoje argumenty. Po Rojnic 1870-1871 i utworzeniu cesarstwa Niemcy zwięksżyli oddziaływanie narodowe, co wyrazi-to się w usunięciu języka polskiego ze szkól i kościołów. Doprowadziło to do rozdźwięków w roninach (rodzice przecież chcieli razem z dziećmi uczęszczać do kościoła) i powstania gromad-Itorstwa. Pojawiły się też próby budowania niemieckiej tożsamości regionalnej (Friedrich

Dewischeit, korporacja studencka „Masovia”, pisarstwo Skowronnków). W okresie do 1945 r. "“siąpiło dalsze rozszerzanie się niemczyzny, wykazały to wyniki plebiscytu. Do przyczyn przędnej trzeba też zaliczyć obawy Mazurów przed „rckalolizacją". W tym czasie na Dzialdowsz-^C/yżnic w 1935 r. utworzono Związek Mazurów o opcji polskiej, który starał się kultywować pol-^skie obyczaje, wydawał polskie książki. Wreszcie po 1945 r. z wielu powodów Mazurzy podzieli-

229 J. Jasiński, O sprawie mazurskiej u* XIX wieku, Borussia, 1992, nr 3-4,8.122.

. 230 R. Semka, Uismarckizacja Polski. Odnawianie pomników pruskiego szowinizmu to nie dowód naszej otwartości leez Wiiliunu, Rzcczypos|X>lita, 2007, nr 13, s. K.

231    J.M.ł .apo, Pomniki pierwszowojenne powiatu leckicRo (fiiłytkie^ol Masovia, 2006, ł. 9, ss. 71-100; idem, Pierw-^wojenne pomniki powiatu wwoborskiego na tle zabytków mcmoratywnych Mazur, SA, 2006,1.11, ss. 92-116. Na margi-ⁿcsie - pisuje o dniu dzisiejszym nic powinna się zmieniać nazwy powiulu. Powinno być: węgorzewskiego.

232    J.M.ł .apo, Pomniki pierwszowojenne powiatu leckiego, s. 73.

233    J. M. Łapo, Pierwszowojenne pomniki powiatu w^olnirskiefto, s. 114.

234    J. Małlck, Zrótnicowanie etniczne Mazurów w owsach nowożytnych, Musovia, 2000, l. 3, s. 6.