2711905608

296

Recenzje

w rozwoju każdego kraju. Tym samym więc historycznie wykształcone systemy wartości i instytucje, na których wyraźnie naznaczone jest piętno specyfiki regionalnej muszą być postrzegane/traktowane jako ważne determinanty rozwoju gospodarczego. To przekonanie, że także pozaekonomiczne czynniki biorą udział w procesie kształtowania się gospodarki jest dziś także wyrażane przez ekonomistów. M. Muller podkreśla, że również geografowie ulegli tendencji „kulturalizacji wyjaśnień różnic regionalnych”¹. Liipple twierdzi wręcz, że regionalne milieu i nośniki kulturalne stanowią regionalny potencjał dla innowacjr. To pojęcie regionalnego milieu obejmuje także znaczenie, trudnych do zrozumienia/ określenia, typowych dla danego regionu kultury i mentalności społecznych. H. Hausser-mann wręcz uważa (zgodnie z przytoczonym przez Mullera akapitem), że „mentalność i sposób życia ludności, stosunki w sektorze wytwórczym, organizacja instytucji politycznych i styl uprawiania polityki w największym stopniu decydują o prawidłowym rozwoju regionalnym”.

By móc wyjaśnić wpływ czynników kulturowych i innych pozaekonomicznych na obecny, a także przyszły rozwój regionalny Irlandii, Muller zakłada, że konieczne jest przyjęcie w analizie perspektywy historycznej, a tym samym wskazanie tych elementów pozaekonomicznych, które już w przeszłości wpływały na rozwój kraju. Autor stawia więc przed dalszą analizą dwa pytania badawcze:

1.    Jakie przeszkody, a jakie pozytywne elementy kulturowe odgrywają najważniejszą rolę w długotrwałym procesie rozwoju regionalnego?

2.    Jakie pozaekonomiczne czynniki odegrały w historii najważniejszą rolę w procesie rozwoju, a jakie dzisiaj odgrywają taką rolę?

Te kwestie przedyskutowane zostały do tej pory w geografii, zdaniem autora książki, w sposób niewystarczający, chociaż badania nad potencjalnym wpływem kultury na gospodarkę są coraz powszechniejsze. Brak było natomiast tego typu opracowań poświęconych Irlandii.

W przedstawionej pracy badane są zarówno materialne cechy regionalnej społeczności, m.in. krajobraz kulturowy, jak również cechy duchowe kultury irlandzkiej, takie jak zmysł przedsiębiorczości. Jednocześnie autor stara się poszerzyć sferę badań o te niematerialne cechy kultury, którymi tradycyjna geografia kultury do tej pory się nie zajmowała. Chociaż i tu podkreśla, że wprawdzie elementy duchowe kultury były w niewielkim stopniu uwzględniane w badaniach geograficznych, jednak można przytoczyć przykłady prac powstałych na początku XX w., w których są one brane pod uwagę. Muller powolu-

1

H.H. Blotevogel - Auf dem Wege zu einer.. Theorie der RegionalitatDie Regionen ais Forschungso-bjekt der Geograpltie, [w:] G. Brunn (red.) - Region und Regionsbildung in Europa. Konzeptionen der Foischung und empirische Befunde, Baden Baden, 1996, s. 44-68; J. Ossenbruge, R. Danielzyk - Lokale Handlungsspielraume zur Gestahung internationalisierter Wirschaftsraume - Raumentwicklung zwieseben Globalisierung und Regionalisierung, Zeitschrift fur Wirtschaftsgeographie, 1-2, 1996, s. 101-112.

^! H. Haussermann, W. Siebel - Die Kulturalisierung der Regionalpolilik, Geographische Rundschau, 45, 4, 1993, s. 218-223.

¹ K.D. Griiske - Ausserókonomische Faktoren und regionale wirtschaflliche Entwicklung, [w:] E. Górgens, E. Tuchtfeld (red.) - Die Zukunft der wirschafiliclten Entwicklung - Perspektiien und Probleme, Bern. 1992, s. 449-474.