2711905723

Rucli naturalny ludności Europy 195

powstają na podstawie intuicji badaczy i prawdopodobieństwo ich spełnienia jest trudne do określenia, chociaż nie można wykluczyć, że właściwie pokazują kierunek przyszłych przemian. Dotychczas tworzone prognozy demograficzne dla Europy, a tym bardziej dla Polski, okazały się zawodne. Nie powinno to jednak być przeszkodą w konstruowaniu nowych projekcji. Podstawą tego typu ujęć wizjonerskich powinna być dokładna ocena aktualnego stanu oraz notowanych tendencji w ruchu naturalnym i postawach prokreacyjnych ludności.

Przedstawiona analiza statystyczna pokazująca zmiany zachodzące w ruchu naturalnym ludności Europy stanowi dopiero punkt wyjścia do szerszych badań, prezentujących spodziewaną dynamikę demograficzną poszczególnych państw

europejskich. Rezultaty zrealizowanego opracowania wykazały, że w latach 90.

*

ujawniły się w państwach Europy Środkowej - a zwłaszcza Wschodniej - nowe, całkowicie nieoczekiwane tendencje w ruchu naturalnym ludności. Nie wiadomo, jak długo się one utrzymają. Wiele zjawisk społecznych świadczy, że nie mają one charakteru epizodycznego, przypuszczalnie utrwalą się na najbliższe 10-20 lat. W późniejszym czasie mogą wystąpić pewne modyfikacje, o trudnym do przewidzenia kierunku. Należy jednocześnie podkreślić, że ocena dotycząca skali urodzeń i zgonów a nawet płodności kobiet nie jest przesłanką wystarczającądo tworzenia wiarygodnych prognoz demograficznych. W najbliższych dziesięcioleciach należy oczekiwać wielkich migracji ekonomicznych. Można przewidywać, że ich kierunek będzie w Europie przebiegał ze wschodu na zachód Migracje ludzi młodych przyniosą doniosłe skutki nie tylko jeśli chodzi o stan ludności, lecz również liczebność urodzeń w państwach o znacznej emigracji. W takiej sytuacji procesy depopulacyjne mogą dotyczyć w jeszcze w większym stopniu państw Europy Środkowej i Wschodniej. Równocześnie Europa znajdzie się w orbicie migracji międzykontynentalnych. Wszystko to razem przemawia za koniecznością prowadzenia wszechstronnych badań dotyczących problematyki ludnościowej Polski na tle procesów demograficznych zachodzących równocześnie w całej Europie.

Piśmiennictwo

Atlas de la Population Euwpćenne. 1991. M. Decroly, J. Vanlacr (red ), Editions de LUniversite de Bruxel-les, Bruxe)les.

Atlas of Eastem Europę in the Twentieth Century, Crampton R., Crampton B., 1997, Routledge, London--New York.

Calendario Atlantę de Agostini 2001, Instituto Geografica de Agostini, Novara.

będzie miało miejsce zwłaszcza około 2020 roku. W tym okresie osoby wyżu demograficznego urodzone w latach 50. XX wieku zaczną przechodzić na emeryturę, zaś w wiek reprodukcyjny będą wchodziły nieliczne roczniki osób urodzonych około 2000 roku. Pogorszenie się struktury wieku ludności wiązać się będzie nieodłącznie z potęgującym się regresem demograficznym Polski. W niedalekiej perspektywie kilkunastomilionowa rzesza ludzi starych i wymagających opieki stanie się najważniejszym problemem społecznym Polski.