© Jan J Michalek
Rachunki dochodu narodowego
w gospodarce otwartej
Jan J. Michałek
© Jan J Michalek
Dlaczego oddzielnie analizujemy
gospodarkÄ™ otwartÄ… (MSF)
" Główne przedmioty analizy przez makroekonomii otwartej (w
porównaniu do czystej teorii handlu międzynarodowego) :
" 1. Bezrobocie (jak zapewnić pełne zatrudnienie przy otwartej
polityce handlowej);
" 2. Oszczędności (poprzednio zakładano, że konsumpcja jest
równa dochodom) ale możliwość uzyskania pożyczek
międzynarodowych;
" 3. Nierównowaga handlowa: w rzeczywistości może wystąpić
poważna nierównowaga wywołująca niekiedy napięcia
międzynarodowe;
" 4. Pieniądz i poziom cen: poprzednio zakładano równowagę i
badano wyłącznie poziom cen względnych (a nie inflacji).
" poczÄ…tek analizy: rachunek dochodu narodowego
© Jan J Michalek
PKB a PNB
" PNB (GNP): wartość wszystkich dóbr i usług wytworzonych
przez czynniki produkcji pochodzÄ…ce z danego kraju i
sprzedanych na rynku w danym okresie czasu.
" PKB (GDP)- wartość dóbr i usług wytworzona na terenie
danego kraju: produkcja związana z nakładami czynników
produkcji powiązanie z zatrudnieniem kapitału, siły
roboczej i innych czynników produkcji.
" PNB = PKB + przychody netto czynników produkcji uzyskane
w innych krajach (dochody właścicieli amerykańskiej firmy
działającej w Polsce są wliczane do polskiego PKB i
amerykańskiego PNB)
" Większość krajów używała raczej PKB (ale USA PNB);
© Jan J Michalek
Główne pozycje PNB
" PNB: Można liczyć: jako strumienie wydatków,
można też liczyć GNP sumując produkcji V.A. lub
dochody czynników produkcji
" Elementarny podział PNB:
" C: konsumpcja: wartość konsumpcji prywatnych
krajowych rezydentów;
" I: Inwestycje: sumy wydatkowane przez prywatne
podmioty w celu rozwijania przyszłej produkcji;
" G: zakupy rzÄ…dowe: wydatki rzÄ…du i jego agend;
" CA: rachunek bieżący: eksport netto dóbr i usług;
© Jan J Michalek
PRODUKT NARODOWY (PNB) I
DOCHÓD NARODOWY (DN)
" W dłuższym okresie czasu PNB wytworzony musi być równy dochodowi
narodowemu. (konsumowanemu) bo wydatek jednego czynnika produkcji
staje siÄ™ dochodem innego.
" - ale dochód ze sprzedaży składa się z wielu dochodów pośrednich
służących do wytworzenia towaru: np., zakup podręcznika (dochód
autorów, edytorów, grafików, udziałowców firmy, i składników
używanych w produkcji).
" Deprecjacja kapitału, transfery międzynarodowe, podatki:
" 1. PNB: nie uwzględnia deprecjacji (strat ekonomicznych wynikających ze
zużycia maszyn i budynków), które redukuje dochody właścicieli kapitału;
" --> dla policzenia DN trzeba odjąć od PNB wielkość deprecjacji;
" 2. Dochód narodowy może zawierać  podarki od rezydentów innych
krajów: czyli transfery jednostronne; (np. emerytury dla tych co pracowali
za granicÄ…, repatriacji, pomoc zagraniczna); (np. w USA: w 1988 r.: 14.4
mld. $ : -0.3 GNP).
" 3. Trzeba też uwzględnić podatki płacone porze naszych obywateli na rzecz
innych rządów.
© Jan J Michalek
Główne pozycje PNB w gospodarce
zamkniętej
" Konsumpcja: Część PNB zakupywana przez prywatny sektor; największy składnik
PNB (62-66%);
" rozróżnienie konsumpcji dóbr jednorazowego i długotrwałego użytku (durables).
" Inwestycje: wydatki na rozwijanie przyszłej produkcji (w USA 12-18% GNP);
" inwestycje obejmują również wydatki gospodarstw narodowych przeznaczone na
zakup nieruchomości, akcji i obligacji
" niekiedy trudne rozróżnienie konsumpcji od inwestycji (zapasy)
" wybudowanie nieruchomości: to inwestycja;
" właściciel nieruchomości (domu): mieszkający w nim: wynajmowanie dla siebie to
świadczenie usług mieszkaniowych (traktowane jako część konsumpcji w GDP).
" Wydatki rzÄ…dowe: wszelkie zakupy dokonywane przez agendy rzÄ…dowe,
samorzÄ…dowe, lokalne.
" Dotyczy to np. wydatków militarnych, naprawy autostrad czy wydatków na
edukacjÄ™.
" wydatki rzÄ…dowe stanowiÄ… ok 20% PNB (podobnie jak w latach 50-tych) a w 30-
tych stanowiły około 8.5%.
© Jan J Michalek
Rachunki w gospodarce zamkniętej
" Y= PNB:
" Y = C +I +G
" tożsamość zachodzi z definicji: ale nie oznacza automatycznie równowagi
w gospodarce zamkniętej
" Konsekwencje krajowych oszczędności:
S: oszczędności: część GNP, która nie jest przeznaczona na konsumpcję
lub wydatki rzÄ…dowe.
" S = Y - C - G
" W gospodarce zamkniętej oszczędności równają się inwestycjom.
" Y = C + I +G ==> I = Y - C - G
" ==> I = S.
" S: oszczędności: to suma oszczędności gospodarstw domowych, firm i
agencji rzÄ…dowych.
© Jan J Michalek
Rachunki narodowe w gospodarce
otwartej
" - modyfikacja bo część produkcji jest eksportowana a część
dochodów jest wydatkowana na dobra importowane.
" IM: musi być odjęte od krajowych wydatków (C+I+G) bo ta
część dochodu krajowego jest wydatkowana na zakup
towarów wytworzonych za granicą
" EX: Część dochodu narodowego kupowana przez
zagranicznych rezydentów. Zwiększa wartość PNB.
" A więc w gospodarce otwartej zachodzi równość:
" Y = C + I +G + EX  IM
" (dochód narodowy w gospodarce otwartej jest równy sumie
wydatków krajowych i zagranicznych na dobra i usługi
wytworzone przez krajowe czynniki produkcji)
© Jan J Michalek
Rachunek obrotów bieżących a
oszczędności
" Y = C + I + G + EX - IM
" EX - eksport dóbr i usług;
" IM - import dóbr i usług;
" CA: current account; CA = X - M
" CA = Y - (C+ I + G)
" C + I + G - oszczędności krajowych rezydentów
" W zamkniętej gospodarce: S = Y - C - G (lub S = I)
" W otwartej gospodarce: S =Y  C  G + CA = I + CA I = S - CA
" W otwartej gospodarce: możemy oszczędzać nabywając kapitał
zagraniczny (CA>0) lub nabywać kapitał za granicą (CA<0)
" CA: nazywane jest zagraniczne inwestycje netto
" CA: odzwierciedla handel między okresowy;
" CA<0: więcej teraz konsumujemy i będziemy to spłacali (wraz z
odsetkami w przyszłości) (import bieżącej konsumpcji)
" CA>0: dziÅ› konsumujemy mniej (kupujÄ…c aktywa zagraniczne) ale w
zamian będziemy kupowali więcej w przyszłości.
© Jan J Michalek
Oszczędności (prywatne i rządowe) a CA
" SP- oszczędności prywatne: część dochodów do dyspozycji które są
oszczędzane (a nie wydawane);
" SP =Y - T - C;
" SG - oszczędności rządowe: różnica między dochodami rządu (z podatków)
a wydatkami rzÄ…dowymi
" SG= T - G
" ponieważ: S = Y - C - G = Y - T - C + T - G = SP + SG
" : S = SP + SG = I + CA
" wtedy: SP = I + CA - SG = I + CA - (T-G) = I + CA + (G-T)
" gdzie: G-T: deficyt budżetowy lub alternatywnie:
" CA = SP - I - (G - T)
" Wzrost prywatnych oszczędności: zwiększa nadwyżkę CA;
" wzrost I lub deficytu budżetowego obniża nadwyżkę CA (lub zwiększa
deficyt).
© Jan J Michalek
USA: CA i rachunki narodowe
Stany Zjednoczone (% PNB) sprawdzenie
rok CA SP I G-T CA SP-I-(G-T)
1981 0,3 18,0 16,9 1,0 0,3 0,1
1982 0,0 17,6 14,1 3,5 0 0
1983 -1,0 17,4 14,7 3,8 -1 -1,1
1984 -2,4 17,9 17,6 2,8 -2,4 -2,5
1985 -2,8 16,6 16,0 3,3 -2,8 -2,7
1986 -3,4 16,1 15,7 3,4 -3,4 -3
1987 -3,5 14,7 15,7 2,3 -3,5 -3,3
1988 -2,8 15,0 15,8 1,8 -2,8 -2,6
© Jan J Michalek
Japonia: CA & rachunki narodowe
Japania (procent PNB) sprawdzenie
Rok CA SP I G-T CA SP-I-(G-T)
1981 0,4 35,5 31,3 3,8 0,4 0,4
1982 0,6 34,3 30,1 3,6 0,6 0,6
1983 1,8 33,8 28,3 3,7 1,8 1,8
1984 2,8 33,3 28,3 2,1 2,8 2,9
1985 3,7 32,9 28,4 0,8 3,7 3,7
1986 4,3 33,2 28,0 0,9 4,3 4,3
1987 3,6 32,0 29,0 -0,6 3,6 3,6
1988 2,8 32,4 30,7 -1,1 2,8 2,8