Definicje:
Etatyzm  sprawy związane z państwem
Państwo  władza i administracja na danym terenie
Polityka  sztuka rządzenia państwem (Arystoteles); działalność związana z dążeniem do zdobycia władzy i z jej
utrzymaniem, do przejęcia władzy. Wytyczanie kierunków działalności państwa.
Polityka  całokształt działalności państwa w kształtowaniu stosunków w państwie i za granicą; musi dotyczyć
sytuacji wewnÄ…trz kraju oraz relacji z otoczeniem.
Polityka, Oskar Lange  polega na wykorzystaniu praw ekonomicznych do osiągania zamierzonych celów.
Ograniczenia:
·ð Nie caÅ‚y system jest objÄ™ty prawem,
·ð ZaÅ‚ożenie, że mamy do czynienia ze zdarzeniem przyczynowo-skutkowym.
Polityka, Władysław Baka  świadoma działalność państwa wyznaczająca cele, metody i środki jej realizacji.
Polityka ekonomiczna - Kryszczyński: Bezpośrenia kierowanie gospodarką narodową przez państwo lub/i pośrednie
oddziaływanie państwa na funkcjonowanie i rozwój tej gospodarki.
świadoma działalność państwa polegająca na wyznaczaniu celów i zadań gospodarczych oraz ustalaniu środków i
metod ich realizacji.
System parametryczny  stwarzani warunków i zachęcanie do określonych zachowań pozytywnych / korzystnych
Interwencjonizm: interwencjonizm, polityka makroekonomiczna, regulowanie przez rzÄ…d, polityka stabilizacyjna,
wydatki rzÄ…dowe,
państwowo  monopolistyczna regulacja gospodarki (każda polityka jest interwencją, ale nie odwrotnie).
Interwencjonizm:
·ð Wg encyklopedii ekonomicznej  polityka czynnego oddziaÅ‚ywania paÅ„stwa kapitalistycznego na gospodarkÄ™
·ð Definicja ogólna  aktywne, zmierzajÄ…ce do realizacji okreÅ›lonych celów, oddziaÅ‚ywanie paÅ„stwa (rzÄ…du) na
procesy gospodarcze i społeczne
·ð Szeworski  system metod i Å›rodków oddziaÅ‚ywania paÅ„stwa na funkcjonowanie mechanizmy rynkowego dla
realizacji określonych celów ogólnogospodarczych
·ð Z. Federowicz  polityka nastawiona na regulowanie przez paÅ„stwo caÅ‚ego mechanizmy gospodarczego, w
szczególności na przeciwdziałanie kryzysom gospodarczym
·ð W. Sodzikowski  polityka aktywnego wpÅ‚ywania paÅ„stwa kapitalistycznego na procesy gospodarcze, zwykle
w celu złagodzenia przebiegu i skutków cyklu koniunkturalnego
Uznaje się to pojęcie za niezbyt trafne, gdyż nazwa sugeruje oddziaływanie o charakterze krótkookresowym 
ingeruje jedynie w sytuacji pojawienia się jakiegoś nagłoeg zagrożenia ekonomicznego. Lepiej więc używać pojęcia
 polityka ekonomiczna .
Etatyzm  dążenie do zwiększenia roli państwa w gospodarce (z franc. Etate  państwo). Na ogół używa się w
formułowaniu: zarysowały się tendencje etatystyczne (lub antyetatystyczne)
Funkcje polityki ekonomicznej:
·ð KsztaÅ‚towanie stosunków produkcji i innych stosunków ekonomicznych
·ð KsztaÅ‚towanie tempa i proporcji rozwoju spoÅ‚eczno-gospodarczego
·ð Reagowanie na nieprzewidywalne okolicznoÅ›ci
·ð Korygowanie sÅ‚aboÅ›ci i eliminowanie niedostatków mechanizmu rynkowego pod kÄ…tem:
·ð Podnoszenia efektywnoÅ›ci w skali ogólnospoÅ‚ecznej
·ð Ograniczania nadmiernych nierównoÅ›ci w podziale produktu spoÅ‚ecznego
·ð Ustabilizowania gospodarki
·ð Polityka ekonomiczna jako reakcja na sÅ‚aboÅ›ci niewidzialnej rÄ™ki rynku
Funkcje państwa:
·ð Zapewnienie przestrzegania ustrojowych i systemowych zasad porzÄ…dku spoÅ‚eczno-gospodarczego (zasady
wolności gospodarczej, poszanowania własności prywatnej i swobody przedsiębiorczości)
·ð Zapewnienie bezpieczeÅ„stwa zewnÄ™trznego i wewnÄ™trznego, utrzymywanie instytucji wymiaru
sprawiedliwości, szkolnictwa oraz systemu pieniężnego
·ð Korygowanie niedostatków mechanizmów rynku
·ð Ochrona Å›rodowiska naturalnego i racjonalnego użytkowania jego zasobów
·ð Ochrona konsumentów, zwalczanie nieuczciwej konkurencji, regulowanie warunków pracy i ochrony
pracowników, kształtowanie systemów ubezpieczeń społecznych i & zdrowia ludności
·ð Zapewnienie Å‚adu
·ð Zabezpieczenie spoÅ‚eczne
Korygowanie działania mechanizmów rynku
SA
ABOŚĆ  NIEWIDZIALNEJ INTERWENCJA PAC
STWA PRZYKA
ADY DZIAA
AC
POLITYKI
R
KI RYNKU EKONOMICZNEJ
NIEEFEKTYWNOŚĆ:
·ð Interwencja na rynku ·ð Progresja podatkowa,
zasiłki społeczne
·ð NiedoskonaÅ‚a konkurencja, ·ð Interwencja,
monopole
wprowadzenie ograniczeÅ„ ·ð Regulacja podaży
·ð Koszty zewnÄ™trzne swobody dziaÅ‚alność pieniÄ…dza, zachÄ™ty w
(społeczne) przedsiębiorstw systemie podatkowym
·ð Brak zainteresowania ·ð Subsydiowanie dziaÅ‚alnoÅ›ci ·ð Wprowadzenie przepisów
przedsiębiorców pewnymi w tych dziedzinach dotyczących ochrony
dziedzinami działalności, środowiska
zwłaszcza w sferze tzw.
·ð Ustawodastwo
dóbr publicznych antymonopolowe
·ð Budowa i rozbudowa
urządzeń
infrastrukturalnych
NIERÓWNOŚĆ DOCHODÓW:
·ð Redystrybucja dochodów
·ð Uznana za nadmierne
rozpiętości w poziomie
dochodów i warunków
życia
NIESTABILNOŚĆ GOSPODARKI Øð OddziaÅ‚ywanie
Øð Wahania koniunktury, stabilizacyjne polityki
recesja i niskie tempo makroekonomicznej
wzrostu, bezrobocie
INTERWECJONIZM
Interwencja państwa w sprawy gospodarcze kraju stała się wynikiem historycznego rozwoju społeczno-
gospodarczego kapitalizmu.
Faktycznie wzmożenie aktywnej roli państwa przypadało na lato po wielkim kryzysie (1929-1933). Pod wpływem
stworzonej przez Johna Maynarda Keynesa teorii ekonomicznej, a zwłaszcza tezy, że wydatki państwowe będą
oddziaływać poprzez efekty mnożnikowe na wzrost gospodarczy i zatrudnienie, kształtowała się antycykliczna
działalność państwa, mająca na celu zapobieganie kryzysowi i wahaniom koniunkturalnym. Owa działalność
antycykliczna ściśle wiąże się z polityką wzrostu gospodarczego i dlatego jej celem jest zapewnienie ekspansji
gospodarczej w warunkach stabilizacji.
Model samoregulacji gospodarki rynkowej
Eliminuje w teorii interwencjonizm państwa z przekonania o samoregulującym się charakterze gospodarki rynkowej.
Zwolennicy tego modelu, w tym twórca Adam Smith, twierdzą, że zakłada on warunki konkurencji i utrudnia
żywiołowe działania mechanizmów rynkowych.
Model regulacji gospodarki rynkowej
Wywodzi się z tradycji keynesowskiej, choć należy dodać, że swą genezą sięga znacznie głębiej w przeszłości (choćby
w merkantyliz
mie  epoce pierwotnej akumulacji kapitału).
Model interwencjonizmu państwowego opiera się na założeniu zawodności mechanizmów rynkowych i wolnej
konkurencji w niektórych dziedzinach a istotnym znaczeniu dla społeczeństwa. Należy zauważyć jednak, że nie
poważa on ogólnej roli rynku, szczególnie nie podważa tego wyższości w zapewnianiu najwyższej efektywności
gospodarowania w skali mikro poszczególnych podmiotów gospodarczych, aczkolwiek stara się eliminować
ewidentne słabości rynku.
Współczesny interwencjonizm:
Reprezentowany przez państwa kierujące się przed wszystkim celem zewnętrznym, w którym interwencja państwa
jest podporządkowana wymogom zapewnienia konkurencyjności na rynkach światowych i umocnieniu pozycji
danego kraju na arenie międzynarodowej
Uprawiany przez kraje kierujące się przede wszystkim interesem społecznym. Najlepszym przykładem są tzw.
państwa dobrobytu, w których nadrzędnym celem jest utrzymywanie rozpiętości społecznych w akceptowalnym
poziomie z zapewnieniem opieki warstwom słabszym ekonomicznie.
Kryteria podziału interwencjonizmu
1. Kryterium zakresy stosowanych metod i narzędzi, które pokazuje przechodzenie od pośrednich metod
oddziaływania (polityka monetarna, fiskalna), mających na celu pośrednie oddziaływanie na mechanizm
rynkowy do bezpośredniego kształtowania rynku za pomocą polityki cen i dochodów, regulowania,
funkcjonowania sektora państwowego i planowania indykatywnego.
·ð Klasyczny  wystÄ™powaÅ‚ przed II wojnÄ… Å›wiatowÄ…, gdy sektor paÅ„stwowy byÅ‚ sÅ‚abo rozwiniÄ™ty, a rzÄ…d
interweniował wyłącznie za pośrednictwem instytucjonalnych środków oddziaływania
·ð RozwiniÄ™ty  sektor paÅ„stwowy byÅ‚ bardziej rozbudowany, paÅ„stwo nie planowaÅ‚o jednak rozwoju
gospodarki narodowej. Oddziaływał za pośrednictwem środków instytucjonalnych . Posunięcia rynkowe
państwa spełniały większą rolę niż w interwencjonizmie klasycznym
·ð PeÅ‚ny  kraÅ„cowo przeciwstawny pierwszemu, sektor paÅ„stwowy mocno rozbudowany, tworzenie
planów rozwoju całej gospodarki (np. Francja, Holandia, Włochy, lata 60., 70.)
2. Kryterium zakresu i celów, ilustrujące stopniowe rozszerzanie zakresu interwencji państwa. W rezultacie
interwencją obejmowane są właściwie wszystkie dziedziny życia społeczno-gospodarczego:
·ð wczesny, podlegajÄ…cy zasadom rynkowym
·ð selektywny, dotyczÄ…cy sfery produkcji, jego celem byÅ‚o ratowanie nierentownych przedsiÄ™biorstw,
rozwój polityki regionalnej - zmniejszanie różnic między regionami.
·ð socjalny: nieproduktywny i kosztowny, stosowany w celi przeciwdziaÅ‚ania negatywnym efektom
zewnętrznym (chronienie siły roboczej) - zasiłki, emerytury.
Uzasadnienie interwencjonizmu:
·ð konieczność inwestowania w poszukiwanie alternatywnych z
ródeł energii
·ð wydatki na obronÄ™
·ð subsydiowanie przedsiÄ™biorstw bankrutujÄ…cych, nie utrzymujÄ…cych konkurencji
·ð Å›wiadczenia socjalne dla rosnÄ…cej liczby bezrobotnych
·ð wydatki inwestycyjne na zaawansowanie technologie badania
·ð subsydiowanie rolnictwa krajowego
Rodzaje interwencjonizmu:
·ð kryterium skali
o makroekonomiczna
o mikroekonomiczna
o mezoekonomiczna
·ð kryterium organizacyjne
o centralna
o terytorialna (województwo, gmina, powiat)
·ð kryterium czasowe
o długookresowa
o średniookresowa
o krótkookresowa- bieżąca
·ð polityka rozwoju gospodarczego
o wzrostu
o strukturalna
o regionalna
o ekologiczna
·ð kryterium przedmiotowe
o polityka sektorowo-przemysłowa
żð rolna
żð handlowa
żð transportowa
żð budowlana
żð komunalna
o polityk społeczna(odnosi się do sfery budżetu)
żð oÅ›wiatowa
żð ochrony zdrowia
żð mieszkaniowa
żð kulturalno- turystyczna
żð opieki spoÅ‚ecznej
żð zwiÄ…zana z demograficznÄ… migracyjnÄ…
·ð kryterium instrumentacji
o pieniężna
żð emisyjna
żð kredytowa
o ubezpieczeniowa
o cenowo- dochodowa
o skarbowa (fiskalna, budżetowa)
żð podatkowa
żð celna
·ð kryterium czynników wzrostu (problemowe)
o inwestycyjna (w tym lokalizacyjno - regionalna)
o naukowa i innowacyjna
o zatrudnienia
Geneza polityki ekonomicznej:
·ð czasy antyczne i Å›redniowecze
·ð dojrzaÅ‚y feudalizm, przyczyny schyÅ‚ku:
o odkrycia geograficzne
o napływ kruszców
o nowe rynki zbytu
o rozwój transportu
o postęp techniczny
·ð Bulionizm- wczesna faza merkantylizmu, doktryna utożsamiajÄ…ca bogactwo kraju z posiadaniem kruszców i
polityką dodatniego bilansu płatniczego; kruszce miały zdolność aktywizacji handlu i wzrostu dochodu
państwa, np. zakaz wywozu kruszców.
·ð Protekcjonizm - polityka ochrony produkcji i handlu krajowego przez konkurencjÄ… zagranicznÄ….
o instrumenty: cła przewozowe, eksportowe, subsydia, premie eksportowe, zakazy przywozu, wywozu,
certyfkaty;
·ð Merkantylizm - wyznaczyÅ‚ nastÄ™pujÄ…ce kierunki ingerencji paÅ„stwa:
o zapewnienie dopływu do kraju kruszców szlachetnych i wykorzystanie ich przez skarb pastwa jako
pieniądza i kapitału
o osiągnięcie i utrwalenie dodatniego bilansu handlowego i płatniczego przez popieranie eksportu
o selektywne kształtowanie wymiany towarowej z zagranicą wspieranie eksportu wyrobów
przemysłowych, zwłaszcza o wysokim stopniu przetworzenia, ograniczanie eksportu surowców i
ułatwianie importu - w celi poprawy zaopatrzenia przemysłu krajowego.
o popieranie uprzemysłowienia kraju, poprzez zakładanie państwowych fabryk
o wprowadzenie różnych form nadzoru nad jakością produkcji w celu zapewnienia produktom dobrej
opinii
o rozbudowa infrastruktury komunikacyjnej wewnÄ…trz kraju.
·ð Merkantylizm (epoka kupiecko-kolonialna)- ekonomiczna epoka trwajÄ…ca 250 lat od XVI do XVIII wieku
głownie w Anglii, Francji, oraz na wybrzeżu morza Północnego i Bałtyku. W tym czasie rozwinęło się
kupiectwo i handel morski oraz kolonializm. Państwa bogate kolonizowały państwa i narody zacofane
gospodarczo i cywilizacyjnie, powstały imperia kolonialne: hiszpańskie, francuskie, angielskie, rosyjskie.
Nastąpił podział świata na kraje wyzyskujące i wyzyskiwane, tzw. metropolie oraz kolonie i dominia.
·ð Fizjokratyzm (F. Quesnay)
o ziemianie otrzymują dochód od chłopów w postaci renty i wydają do na dobra wytwarzane przez
chłopów i mieszczan
o mieszczanie otrzymują dochód od ziemi i chłopów
o chłopi to grupa która wytwarza czysty produkt i dzieli je na sektory a i c. Identycznie czysty produkt
określał K. Marks nazywał to wartością dodaną wytwarzaną przez robotników przemysłowych z tym,
że uważam, że właściciele powinni być pozbawieni tenty, gdyż jej nie wypracowali.
o Fizjokraci wprawdzie nie opracowali teorii cen, ale uważali, że wolna konkurencja pozwala ustalić
najkorzystniejszą cenę - równowagę i że dla ludzi będzie korzystnie jeśli jednostki (wytwórcy) będą
kierować się swoim egoistycznym interesem. (leseferyzm)
o Fizjokraci działali przez rewolucją przemysłową oraz dominacją kapitłu i dlatego uważali, że z
ródłem
czystego dochodu jest wyłącznie rolnictwo o posiadanie ziemi. Uważali, że podatki na utrzymanie
państwa pochodzą z ziemi i dlatego należy chronić właścicieli ziemskich czyli arystokrację rodową i
szlachtÄ™.
o Leseferyzm doprowadził do wzrostu znaczenia rolnictwa w gospodarce Francji i jego rozwoju przez
scalenie małych chłopskich i zastąpienie ich gospodarstwami wielkoobszarowymi i
wielkotowarowymi.
·ð Keynesizm -
o odrzucenie teorii o automatycznym przezwyciężaniu kryzysów i zaburzeń, wynikają one bowiem z
istoty gospodarki rynkowej
o z
ródło kryzysów - wady mechanizmów rynkowych i systemu pieniężnego
o za usunięcie wad odpowiada polityka państwa - zmiana systemu pieniężnego, elastyczna polityka
firm, programy inwestycyjne zmniejszanie dysproporcji w dochodach.
NURTY:
Monetaryzm
·ð okres historyczny od lat 70tych do XX wieku
·ð opozycja w stosunku do Keynesizmu
·ð narzÄ™dzie walki z politykÄ… interwencjonizmu paÅ„stwowego
·ð liberalizm gospodarczy
·ð konserwatyzm ( nie narusza podstaw systemu spoÅ‚ecznego, w tym zasad wolnego rynku)
·ð Przedstawiciele ekonomiÅ›ci University od Chicago: Friedman, Knight, Simons.
·ð Podstawowe zaÅ‚ożenia:
o popyt na pieniądz w długim okresie jest wysoce stabilny i może być obliczany na podstawie
ograniczonej liczby zmiennych
o O podaży pieniądza decyduje zachowanie się trzech czynników: banku centralnego, banków
komercyjnych i ludności
o Bank centralny określa wielkość emisji i wysokość rezerw bakowych. Banki komercyjne dążą do
maksymalizacji zysku.
o Stabilny sektor prywatny, przy naturalnym poziomie bezrobocia
o Dominacja impulsów monetarnych  władze są w stanie kontrolować podaż pieniądza
o Mechanizm transmisyjny  układ przenoszący zależności z rynku pieniężnego na towarowy. Jeżeli
podaż pieniądza będzie wyższa od pożądanej przez jednostki w gospodarce, to nadmiar zostanie
skierowany na pozyskanie dodatkowych walorów, w konsekwencji wzrosną ceny i inflacja (podejście
cenowe monetarystów)
o Istotny jest ogólny poziom cen w gospodarce, na co ma wpływ ilość pieniądza w obiegu, a nie
poziom cen relatywny.
PoglÄ…dy Simonsa
·ð paÅ„stwo ma jedynie stworzyć prawne ramy dla dobrego funkcjonowania gospodarki rynkowego, powinno
umiarkowanie sterować finansami, zwalczać powstanie monopoli, ograniczać działalność związków
zawodowych.
·ð ProponowaÅ‚ podwyższyć rezerwy bankowe do poziomu peÅ‚nego pokrycia udzielanych pożyczek, co miaÅ‚o
ograniczyć podaż pieniądza i zahamować inflację.
PoglÄ…dy Stiglera
·ð Informacja jest standardowym towarem, na który istnieje popyt, a podaż powstaje w wyspecjalizowanych
ośrodkach.  Niepewność jest stopniem  niedoinformowania
·ð Ingerencja rzÄ…du w gospodarkÄ™ (teoria regulacji) zostaÅ‚a oceniona negatywnie.
Teoria kapitału ludzkiego Boekera:
·ð wysokoÅ›ci dochody w spoÅ‚eczeÅ„stwie rynkowym decydujÄ… umiejÄ™tnoÅ›ci i poziom wiedzy.
·ð PaÅ„stwo powinno wspierać edukacjÄ™, w tym też kwalifikacje bezrobotnych
·ð Homo ecnomicus może być racjonalnie dziaÅ‚ajÄ…cym kryminalistÄ…, który bilansuje korzyÅ›ci i straty z
działalności przestępczej
·ð Czas wolny, to inna forma produkcji domowej. W warunkach konkurencji doskonaÅ‚ej jednostka pracuje w
domu tak długo, jak długo produkt jej pracy domowej będzie wyższy od płacy realnej.
Podstawy systemu ekonomicznego i ekonomii politycznej
·ð Nawet niedoskonaÅ‚e zaÅ‚ożenia teoretyczne mogÄ… przynieść prawdziwe przewidywania.
·ð Punkt ciężkoÅ›ci w badaniach ekonomicznych należy przenieść z analizy teoretycznej na bezpoÅ›redniÄ…
konfrontacjÄ™ teorii z praktykÄ….
·ð Ekonomia pozytywna ma tworzyć hipotezy i uogólnienia, pozwalajÄ…ce przewidywać skutki zmian zachodzÄ…ce
w gospodarce. Jedynym sprawdzianem słuszności hipotez jest porównanie teorii z rzeczywistością.
·ð Kapitalizm konkurencyjny polega na organizacji systemu gospodarczego za pomocÄ… prywatnej
przedsiębiorczości, operującej na wolnym rynku, w celu stworzenia układu wolności ekonomicznej, będącej
warunkiem niezbędnym wolności politycznej.
·ð NajwyższÄ… wartoÅ›ciÄ… czÅ‚owieka jest wolność jednostki rozumiana jako brak przymusu.
·ð Homo economicus u Friedmana jest mniej niż u innych ekonomistów zdeterminowany wzglÄ™dami
społecznymi, ale równie zaradny, umiejący wartościować i maksymalizować korzyści.
·ð Dopuszcza istnienie paÅ„stwa minimalnego, chroniÄ…cego porzÄ…dek, bezpieczeÅ„stwo i prawo, w tym prawo
własności.
·ð Uzasadnione sÄ… wydatki paÅ„stwa na cele obronne, mniej 0 na poprawÄ™ koniunktury, zwalczanie ubóstwa czy
edukacjÄ™.
Neoliberalizm i neokonserwatyzm
Głównymi cechami neoliberalizmu są: antyetatyzm, i silna wiara w skuteczność mechanizmu rynkowego. Obejmuje
kilka nurtów współczesnej myśli ekonomicznej różniących się między sobą głównie właśnie poglądami na zakres,
skuteczność i kształt ekonomicznej roli państwa w rozwiązywaniu podstawowych problemów makroekonomicznych,
tj. alokacji zasobów, stabilizacji i podziału. Zalicza się do nich: monetaryzm, nową ekonomię klasyczną, szkołę
austriacką i ekonomię strony podażowej.
Współczesne kierunki liberalne charakteryzuje przede wszystkim głęboka wiara w system prywatnej
przedsiębiorczości i wolny konkurencyjny rynek oraz niechęć do rozszerzania ekonomicznych funkcji państwa.
Wówczas pojawiło się nowe zjawisko w gospodarce - stagflacja - oznaczająca stagnację w sferze produkcji i inwestycji
wraz z towarzyszącym jej bezrobociem oraz nasilająca się inflacja. Neoliberałowie podzielają klasyczną koncepcję
państwa minimum oraz odpowiadają się za istotną rolą państwa w tworzeniu oraz podtrzymywaniu ładu
instytucjonalno- prawnego dostosowanego do wymogów gospodarki rynkowej.
Konsensus waszyngtoński
·ð Jest to dokument opracowany przez amerykaÅ„skiego ekonomistÄ™ dr Johna Williamsona w 1989r. .
Początkowo był to projekt liberalny, rynkowych reform dla krajów Ameryki A
acińskiej, jednak póz
niej
rozciągnięto go także na inne kraje świata  od Afryki i Azji po Europę Wschodnią.
·ð Zawiera 3 główne idee, a mianowicie orientacje na rynku, liberalizacjÄ™ i konkurencjÄ™ (I idea), dyscyplinÄ™
makroekonomiczną  nie może być zbyt dużej inflacji, dewaluacji i deficytów (II idea) oraz otwarcie
gospodarki na świat (III idea).
Główne postulaty konsensusu:
·ð Utrzymanie dyscypliny fiskalnej
·ð Ukierunkowanie wydatków publicznych na dziedziny, które gwarantujÄ… wysokÄ… efektywność poniesionych
nakładów i przyczyniające się do poprawy podziału dochodów (np. państwowa opieka zdrowotna,
podstawowa edukacja)
·ð Reformy podatkowe ukierunkowane na obniżenie kraÅ„cowych stóp podatkowych i poszerzanie bazy
podatkowej
·ð Liberalizacja rynków finansowych w celu ujednolicenia stóp procentowych
·ð Utrzymywanie jednolitego kursu walutowego na poziomie, który gwarantuje konkurencyjność
·ð Liberalizacja handlu
·ð Likwidacja barier dla zagranicznych inwestycji bezpoÅ›rednich
·ð Prywatyzacja przedsiÄ™biorstw paÅ„stwowych
·ð Deregulacja rynków w zakresie wchodzenia na rynek i wspierania konkurencji
·ð Gwarancja praw wÅ‚asnoÅ›ci
Konsensus waszyngtoński po 20 latach:
·ð J. Williamson potwierdza, że trzeba kontrolować budżet a deficyt finansować bez odwoÅ‚ywania siÄ™ do inflacji,
jednakże stwierdza też, że w nie konsensusie chodziło mu o to, aby obcinać wydatki i podnosić podatki, jak
to często było rozumiane. Raczej chodziło o to, aby wydatki z budżetu miały sens, ab było przeznaczane np.
na podstawową edukację lub służby zdrowia, a nie np. na wojsko czy subsydia
·ð Jeżeli chodzi o podatki to w jego ujÄ™ciu nie chodziÅ‚o o to, by Å›redni poziom podatków byÅ‚ jak najniższy, aby
obniżać stawki i równocześnie rozszerzać bazę podatkową. Wg niego rzeczywista struktura podatkowa
nieproporcjonalnie obciążyła biednych a nie bogatych, którym dodatkowo dawała zachęta do ukrywania
dochodów
·ð W szczególny sposób J. Williamson odnosi siÄ™ do propozycji dotyczÄ…cej otwarcia rynków finansowych i
stwierdza, że określenie to powinno być przez niego sformułowane w sposób bardziej ogólny. Tymczasem
skoncentrował się on na stopach procentowych i problemie ich kontrolowania przez państwo, co w efekcie
powodowało, że kapitał był kreowany przez państwo. Dzisiaj autor uzupełniłby otwarcie rynków finans.
Przede wszystkim o postulat powiększania regulacji i kontroli
·ð W punkcie dotyczÄ…cym konkurencyjnego kursu wymiany pieniÄ…dza, autor przyznaje, że nie chodziÅ‚o mu o to,
aby kurs był całkowicie sztywny lub zupełnie swobodnie kształtowany przez rynki, lecz opowiadał się raczej
za tzw. wariantem pośrednim.
·ð W postulacie o otwarciu gospodarek na inwestycje zagraniczne bez ograniczeÅ„, nie chodziÅ‚o mu o to, żeby
wszystkie przepływy kapitału były swobodne, wręcz przeciwnie dziś autor konsensusu przyznaje, że istnieje
potrzeba kontroli przepływów kapitału w krajach rozwijających się. Kapitał bowiem, kiedy się go przestraszy
ucieka i wówczas potrzebne są narzędzia, które będą umiały go w takiej sytuacji zatrzymać, w przeciwnym
razie jego ucieczka może bowiem wyrządzić dużo szkody.
·ð JeÅ›li chodzi o postulat dotyczÄ…cy prywatyzacji i deregulacji, autor stwierdza , że byÅ‚y one jak najbardziej
Konieczne. W przypadku jednak prywatyzacji, J.W. przyznaje, że nie myślał o prywatyzacji elektrowni,
wodociągów i służb miejskich, lecz bardziej przemysłu.
·ð W stosunku do reform przeprowadzonych w Polsce przez L. Balcerowicza, J.W. wypowiada siÄ™ pozytywnie.
Uważa, że Balcerowicz zrobił to, co słuszne, bowiem przypadku naszej gospodarki gwałtowna zmiana była
konieczna. Przyznaje jednak, że niektóre sprawy, jak np. prywatyzację można robić powoli, nie ma żadnego
powodu, aby natychmiast prywatyzować wszystko
·ð OdnoÅ›nie niezbÄ™dnej dyscypliny finansowej i równowagi budżetowej stwierdza, że takie posuniÄ™cia jak Å›lepe
cięcia w pewnych dziedzinach (np. oświata) były niepożądane, niewłaściwe. Mimo to był bardzo często
podejmowane przez biedne kraje, a wg niego te wyd. właśnie tam powinny być utrzymane, a nawet
zwiększane.
TRANSFORMACJA GOSPODARKI
·ð Kalendarium zmian politycznych
o Debata telewizyjna Wałęsa  Miodowicz; listopad 1988
o Okrągły stół; wiosna 1989
o Wybory; 4.06.1989
o Misja formowania rządu T. Mazowieckiego; sierpień 1989
o Powołanie na stanowisko min. Finansów W. Balcerowicza; wrzesień 1989
o Program ekonomiczny rzÄ…du; paz
dziernik 1989
·ð Zmiany rewolucyjne / terapia szokowa / czy ewolucyjne?
o Działania ostatniego rządu komunistycznego  M. Rakowskiego
żð Swoboda przedsiÄ™biorczoÅ›ci
żð Likwidacja reglamentacji
żð Uwolnienie cen
·ð Program ekonomiczny rzÄ…du T. Mazowieckiego
o Faza I  program stabilizacyjny (krótka)
o Faza II  przemiany zasadnicze  systemowe
FAZA I
1. Zahamowanie wzrostu cen (hiperinflacja)
2. Powstrzymanie ucieczki od złotego
3. Ograniczenie deficytu budżetowego
Ad. 1. Zahamowanie wzrostu cen
·ð Ograniczenie stosowania cen urzÄ™dowych
·ð PrzeciwdziaÅ‚anie praktykom monopolistycznych
o Ustawy antymonopolowe
o Zmiany w prawie spółdzielczym
·ð Zaprzestanie produkcji surowcowej i energochÅ‚onnej
·ð Urealnienie stóp procentowych (NPB, PKO)
·ð Zmiana zasad indeksacji (pÅ‚ac)
·ð Wstrzymanie wielu inwestycji centralnych
·ð RozpoczÄ™cie sprzedaży skÅ‚adników mienia paÅ„stwowego
·ð Zaostrzenie polityki kredytowej
·ð Zasada, że deficyt budżetowy nie może być finansowany nieoprocentowanym kredytem NBP
Ad. 2. Powstrzymanie ucieczki od złotego
·ð Znaczne podwyższenie kursu dolara / kurs nadwartoÅ›ci owy (umowa z klubem londyÅ„skim/paryskim)
·ð Umożliwienie swobodnego obrotu walutami osobom fizycznym
·ð Ograniczenie ulg podatkowych dla eksporterów
·ð Swoboda wymiany handlowej za granicÄ…
·ð Fundusz stabilizacyjny i pomoc paÅ„stw rozwiniÄ™tych
Ad. 3. Ograniczenie deficytu budżetowego
·ð Ograniczenie dotacji do wÄ™gla, żywnoÅ›ci, Å›rodków da rolnictwa, organizacji spoÅ‚ecznych, politycznych
·ð Wstrzymanie dotacji do inwestycji przedsiÄ™biorstw
·ð Ograniczenie wydatków na bezpieczeÅ„stwo publiczne i obronność
·ð Podniesienie podatku obrotowego
·ð Zaostrzenie dyscypliny podatkowej wobec przedsiÄ™biorstwo oraz niektóre dziaÅ‚ania zwiÄ…zane z celem 1
(zahamowanie wzrostu)
o Deficyt nie będzie finansowany nieoprocentowanym kredytem
o Zamiana zasad indeksacji płac ( popiwek )
o Wstrzymanie wielu inwestycji centralnych
o Sprzedaż składników majątkowych mienia państwowego
FAZA II Przemiany systemowe
·ð PrzeksztaÅ‚cenia wÅ‚asnoÅ›ciowe
·ð ZwiÄ™kszenie samodzielnoÅ›ci przedsiÄ™biorstw paÅ„stwowych
·ð PeÅ‚ny mechanizm rynkowy  swoboda cenotwórstwa, likwidacja reglamentacji i obowiÄ…zkowego
pośrednictwa
·ð Stworzenie warunków do konkurencji wewnÄ™trznej (polityka antymonopolowa), swoboda tworzenia
przedsiębiorstw)
·ð Otwarcie gospodarki
·ð Przebudowa finansów paÅ„stwa, reformy podatkowe (podatek dochodowy, VAT)
·ð Uruchamianie rynku kapitaÅ‚owego
·ð Utworzenie rynku pracy