3014255619

BIBLIOTEKA GDAŃSKA 1596—19% 19

władz. Książki udostępniano tylko na miejscu. Z przywileju wypożyczania do domu mogli korzystać profesorowie Gimnazjum i osoby sprawujące urząd publiczny. Wypożyczano książki na 3 do 8 dni, motywując to zapisem, iż „publiczne biblioteki mają być, jak to od dawna wiadomo, do publicznego użytku, nie prywatnego”²².

Regulamin ten obowiązywał do 1821 r., kiedy po przekształceniu książnicy w Danziger Stadtbibliothek nadano jej nowy regulamin. Biblioteka była otwarta nadal dwa razy w tygodniu w tych samych dniach i godzinach, ale zmieniono zasady udostępniania. Udostępnianie prezencyjne miało służyć wszystkim dorosłym mieszkańcom miasta, uczniowie musieli legitymować się zezwoleniem dyrektora szkoły. Przewidywano też wypożyczanie do domu z różnymi wszakże ograniczeniami i karami za zagubienie lub zniszczenie książki. Kolejny regulamin wszedł w życie 19.12.1898 r. Nowością było ograniczenie udostępniania rękopisów. Wprowadzono wypożyczanie międzybiblioteczne dla instytucji poza Gdańskiem, ale tylko dla celów naukowych²³. W okresie Wolnego Miasta Biblioteka była dostępna dla każdej dorosłej osoby, książki wypożyczano na 6 tygodni za opłatą 6 guldenów. Czytelnia była otwarta przez 7 godzin dziennie; funkcjonował też system wypożyczania międzybibliotecznego, także o zasięgu międzynarodowym. Liczba pracowników wahała się od 10 do 15 osób i stale rosła²⁴.

Po 1945 r. Biblioteka Gdańska rozpoczęła działalność jako dział naukowy Biblioteki Miejskiej. Utworzone zostały wówczas — poza działami gromadzenia, opracowania i udostępniania — specjalistyczne pracownie rękopisów, inkunabułów, starych druków, grafiki, kartografii, numizmatyki, fotografii, bibliograficzno-dokumentacyjna, a także wydzielona pracownia gdańska, służąca potrzebom odbudowy miasta. Już pod koniec 1946 r. powołano oddział wydawnictw własnych. W 1955 r. Biblioteka Gdańska weszła do struktur organizacyjnych Polskiej Akademii Nauk jako jednostka pomocnicza o charakterze naukowym, z obowiązkiem prowadzenia prac bibliograficznych, informacyjnych, badawczych i organizacyjnych. Nadzór nad działalnością naukową Biblioteki Gdańskiej i nad rozwojem jej kadry naukowej sprawuje Rada Naukowa. Regulamin udostępniania uwzględnia wysokie walory historyczne, naukowe i zabytkowe zbiorów, dlatego preferuje udostępnianie prezencyjne, natomiast ogranicza wypożyczanie na zewnątrz. Biblioteka Gdańska prowadzi szeroko zakrojoną działalność wystawienniczą, odczytową i szkoleniową, wydaje własny organ naukowy Libri Gedanenses, publikuje własnym nakładem prace bibliologiczne i bibliograficzne²⁵.

„CO SIĘ W BIBLIOTECE ZNAJDUJE”

Ważnym elementem opisu biblioteki, według zaleceń Lelewela, jest przedstawienie zbiorów, jednak „(...) nie samą liczbę książek, bo z tego ciekawy znać

²²    Biblioteka Gdańska (por. przyp. 2\ s. 14-15. — Z. L Pszczółkowska: Custodes_ (por. przyp. 20), s. 56-57. — M. Pelczar O Bibliotece (por. przypi 9), s. 59-69 (aa s. 68-69 polski przekład lego regulaminu).

²³    Biblioteka Gdańska._ (por. przyp. 2), s. 26-28.

²⁴    M. Andrzejewski: Biblioteki., (por. przyp. 16), s. 16-22.

^2ł Biblioteka Gdańska., (por. przyp. 2), s. 33-58.