Magazyn6
4001

932

DRZEWA LEŚNE

Wogóle trafia się ona przeważnie tylko na miejscach górzystych, począwszy od zachodnich Pirenejów, Owernji, Burgundji i Wo-gezów aż do Siedmiogrodu i Bałkanu. Granica wyżną rozsiedlenia jodły w Karpatach 1170 m n. p. m., w Bawarskich Alpach 1630 m, a południowych Apeninach 1787 m, i w Pirenejach 1948 m nad poziom morza. W górach towarzyszy jodła prawie wszędzie bukowi i z nim razem wkracza w dzielnicę wegetacyjną świerka, w której przecież nie posuwa się wysoko.

Najlepszem siedliskiem dla jodły okazał się grunt o znaczniejszej głębokości i wilgoci, sięgającej do niższych jego warstw, podczas gdy dla świerku wilgotność górnej warstwy jest rozstrzygającą. Czysty suchy piasek lub grunt mokry zupełnie nie sprzyjają temu drzewu.

Jodła w gospodarstwie leśnem nie ma takiego znaczenia jak sosna, a nawet świerk, od którego jest trudniejszą w hodowli. Pod względem wysokości produkcji masy drzewnej na 1 ha i procentu drewna użytkowego stoi na równi ze świerkiem.

Drewno jodły jest bielsze, lżejsze i gęstsze od sosnowego, a nawet świerkowego, przez co używa się pospolicie do wyrobu pudeł, sit, a szczególniej też instrumentów muzycznych, jak np. skrzypiec, wiolonczel, basów i t. p. oraz niższych części fortepianowych, ponieważ daje dobry rezonans. Pod względem użyteczności jodły dla celów budownictwa, drewno jej stoi narówni ze świerkiem; natomiast do wyrobów stolarskich chętniej jest używane drzewo świerkowe. Stąd też ceny tarcicy świerkowej są zwykle cokolwiek (5—10 °/o) wyższe od jodłowej.

Drewno jodłowe daje celulozę gorszej jakości, aniżeli świerk, który posiada włókna dłuższe, cieńsze i silniejsze, aniżeli jodła. I dlatego też ilość drewna jodłowego, które może być dostarczone razem ze świerkiem dla fabryk celulozy, nie może przekraczać 10—15% ilości świerczyny.

Jako opał, jodła jest znacznie gorsza od świerku, zwłaszcza, gdy drewno jodłowe jest bez kory, która zawiera pęcherze żywiczne, podnoszące wartość opałową jodły. Pod korą jodeł, zwłaszcza w młodszej górnej części strzały, gromadzi się żywica płynna, wydająca terpentynę gęstą, czystszą od świerkowej lub sosnowej, znanej w handlu pod nazwą strasburskiej.

4.    Modrzew limba i cis. Inne gatunki drzew iglastych, rosnących u nas w kraju jak: modrzew polski, limba i cis występują przeważnie w przymieszce i nie przedstawiają wartości, jako przedmiot uregulowanego użytkowania gospodarczego. Są to gatunki ustępujące z winy człowieka, tępiącego te gatunki dla nader cennego ich drewna. Nieliczne ich resztki zasługują na jak najtroskliwszą opiekę i ochronę przed dalszem zniszczeniem.

Stanowiska modrzewia, cisa i limby, wzmacniającej odporność lasów wysokopiennych i przyczyniającej się do urozmaicenia i podniesienia ich trwałości, są przeważnie ścisłemi rezerwatami.

5.    Sosna kosodrzewina. Jeszcze z drzew iglastych należy tu wspomnieć o sośnie kosodrzewinie, rosnącej w zwartych skupieniach powyżej górnej granicy rozsiedlenia świerku. Kosodrzewina, zatrzymując na stokach górskich ogromne masy topniejącego śniegu, ma doniosłe znaczenie dla ochrony tych stoków przed tworzeniem lawin, jak również i dla ochrony niżej położonych powierzchni przed zasypaniem lub zamuleniem. Dlatego też wszelkie użytkowanie i niszczenie kosodrzewiny czy to przez wycinanie lub wypalanie dla uzyskania świeżych pastwisk powinno być wzbronione.

O ile gatunki iglaste roślinności drzewiastej pod względem stopnia mocy, dobroci i ogólnych cech drewna, możności jego zbytu

1    potrzeby oraz stosownie do użytku, jaki z ich drewna osiągnąć można, są bardzo do siebie zbliżone, o tyle gatunki liściaste różnią się między sobą bardzo znacznie.

III. Drzewa liściaste.

1. Dąb. Wśród drzew liściastych pierwsze miejsce należy się dębowi, liczącemu około 250 gatunków. Australja nie posiada z nich żadnego, natomiast Ameryka Północna około 40; u nas mamy właściwie tylko

2    gatunki: dąb s zy p u ł k o wy i b e z-szypułkowy.

Dąb szypułkowy rośnie na równinach i w górach na wysokości, nie przechodzącej 600 m n. p. m. Tworzy tylko wyjątkowo większe łączne drzewostany czyste, występujące najczęściej w przymieszce z innemi gatunkami drzew. Najobficiej występuje na żyznych glebach naszego Podola, Pokucia i Opola, w południowej części wy-