Magazyn6
3601

928

DRZEWA LEŚNE

przeciętnej światowej (0,36 m³ z 1 ha), lecz nawet od przeciętnej dla Europy (2,04 m³ z 1 ha). Przeciętna przyrostu masy drzewnej w Polsce jest prawie 6 razy tak wielka, jak przeciętna cyfra przyrostu rocznego na 1 ha w lasach wszystkich państw świata. Roczny przyrost masy drzewnej w Polsce wynosi około 2% ilości drewna, przyrastającego corocznie w lasach wszystkich państw świata, obliczonego przez R. Zona i W. Sparhawka na 1 064971 000 m³.

Dysproporcja pomiędzy przyrostem (0,36 m^s z 1 ha) a konsumcją drewna (0,53 m³ z 1 ha) pochodzi stąd, że wiele lasów pierwotnych nie wykazuje żadnego przyrostu, ponieważ szkody, spowodowane naturalnemi przyczynami, są zazwyczaj większe, jak powiększenie się masy drzewnej przez przyrost. Gdyby lasy światowe znajdowały się w normalnych warunkach gospodarczych, przyrost ich mógł łatwo wynosić kilkakrotnie więcej, jak naturalny. Prawidłowe gospodarstwo może w lasach iglastych powiększyć światową produkcję trzykrotnie. Prócz tego, lasy te, rosnąc z natury na glebach mniej urodzajnych, może nietyle nastręczać będą powodów do zamiany ich na pola pod uprawę rolniczą.

II. Drzewa iglaste.

I. Sosna. Najbardziej rozpowszechnionym gatunkiem w lasach polskich jest s o-sna zwyczajna. Najczęściej spotykamy ją w niżowej części Polski i niżej położonych częściach Wyżyny Małopolskiej i Roztoczu, gdzie tworzy czyste lub mieszane drzewostany. Na Podkarpaciu i u podnóża Tatr rośnie przeważnie w pomieszaniu z jodłą, bukiem, dochodząc w litych zespołach do 600 m. nad poziom morza. Co się tyczy rozmieszczenia sosny zwyczajnej, to chociaż to drzewo zajmuje prawie całą Europę i większą część północnej Azji, w pierwszej jednak, to jest w Europie, przeważnie rośnie w środkowej jej części i północnej, wszędzie tworząc drzewostany na równinach, kiedy w południowej trafia się w górach. Brak jej w Anglji, Irlandji, częściowo w zachodniej i południowo-zachodniej Francji, na półwyspie apenińskim i większej części bałkańskiego, jak również w krainie stepowej Rosji południowej; w Polsce nie znajdujemy sosny rodzimej, podobnie jak i innych iglastych w przeważnej części Opola, na całem Podolu i Pokuciu. Na północ Europy sosna dochodzi prawie do 70° szerokości geograficznej, to jest w Norwegji i Szwecji, w Rosji Europejskiej Zachodniej do 68°, we wschodniej do 64°, a w Syberji do 6o°.

Wschodnia granica sosny sięga gór Sta-nowodskich, a stąd idzie do górnego Amuru. W południowym krańcu dosięga do Dahu-rji i Ałtaju. W Uralu schodzi jej granica południowa do 49⁰, a Galicję przekracza poniżej 50°, wdzierając się do Siedmiogrodu. Wzdłuż Karpat idzie dalsza granica sosny przez Dalmację, Illirję, Wenecję do Lom-bardji i stąd do Liguryjskich Apeninów pod 44⁰; potem przekracza Alpy morskie, Se-wenny i Pireneje do Iberyjskiego półwyspu, gdzie znaleźć ją można według Willkomma w południowej Aragonji, północnej Walencji i w okolicach Granady na Sierra Newa-da pod 37°, co jest najwięcej południowym punktem jej rozsiedlenia. Stąd zwraca się granica sosny ku północy i przez prowincję Leon i zatokę Biskajską idzie do Szkocji północnej.

Główny jednakże obszar lasów sosnowych leży w północno-wschodniej Europie, zajmując Skandynawję, Estonję, Łotwę, Litwę, Polskę, Prusy i północne Niemcy oraz północną Rosję. Na południu Europy, rosnąc na górach, dociera sosna do 48° szerokości geograficznej i tam wznosi się do 1 200 m nad p. m. w Wogezach, 1 597 m, w Bawarskich Alpach, 1948 m w Szwajcarskich Alpach, 1299 m w Siedmiogrodzie, od 971 do 1623 m w Pirenejach, od 1136 do 1559 m w Macedonji, od 1136 do 1559 m w Sierra Guadarrama, od 974 do 1623 m w górach Walencji, od 1623 do 2110 m w Sierra Newada. Na południu, począwszy od Pirenejów i Macedonji, sosna ma bardzo wyraźną granicę niżną, poniżej której nie schodzi.

Jako odosobnione wyspy znajdujemy lasy sosnowe w Krymie, gdzie przemienia się w Pinus Iaricis. Poir. var. taurica, na Kaukazie, w Azji mniejszej, a nawet w Persji.

Rośnie ona na każdym gruncie, chociaż najprzyjaźniejszy dla niej piaszczysty z próchnicą, lub piaszczysto-gliniasty. Sosna lubi jednak pełnię światła i umiarkowane ciepło, lecz unika klimatów morskich i nadmiaru wilgoci atmosferycznej; dlatego w górach nie idzie tak wysoko, jak świerk. W odpowiednich i przyjaznych dla niej wa-