Magazyn6
4601

938

DRZEWA UŻYTKOWE EGZOTYCZNE

niej. Brazylja, początkowo w produkcji kauczuku zajmująca stanowisko wręcz monopolistyczne, dziś w produkcji tego surowca odgrywa rolę bardzo małą. Przyczyna tego tkwi w zupełnem zniszczeniu tamtejszych lasów kauczukowych przez rabunkową eksploatację ich cennych soków.

Największe plantacje kauczuku znajdują się na półwyspie malajskim, w Indjach holenderskich i na Cejlonie. Kraje te w r. 1934 wyprodukowały 939 miljonów tonn kauczuku, co stanowi ponad 90% produkcji światowej. Z sumy tej na Malakkę przypada 475 000 tonn, na Ind je holenderskie 384000 tonn, na Cejlon 80 000 tonn. Dość znacznych ilości dostarczyły poza tern Borneo i Sara-wak (29 000 t.) oraz Indochiny (20 000 t.). Produkcja amerykańska (9 000 t.) i afrykańska (3 000 t.), oparta głównie na eksploatacji kauczukowców dziko rosnących, większego znaczenia nie posiada.

Głównym odbiorcą kauczuku są Stany Zjednoczone Ameryki. Nabyły one w r. 1934 kauczuku za sumę 105 miljonów dolarów. Miejsce kolejne w imporcie tego surowca zajmuje Wielka Brytanja (12040000 funt. szterl.), dalsze Francja, Belgja, Niemcy i Włochy. Polska ze swem niesłychanie niskiem spożyciem kauczuku kroczy na szarym końcu wśród państw europejskich.

Charakteryzując produkcję kauczuku należy podkreślić jej niebywały rozwój. Podczas gdy w r. 1885 zebrano tego surowca zaledwie 15 000 tonn, ilość rzuconego na rynki światowe kauczuku w roku 1930 wyniosła już 830 000 tonn, w roku 1934 zaś przekroczyła już mil jon tonn (1 031 6001.).

Oprócz kauczukowców dużą wartość gospodarczą reprezentują drzewa dostarczające gutaperki, służącej do wyrobu instrumentów lekarskich oraz do izolacji podziemnych i podmorskich przewodów elektrycznych. Otrzymuje się ją głównie z gatunków Palaąuium gutta, P. oblongifolium, P. borneesse i Payena Leerii. Centra produkcji gutaperki, podobnie jak kauczuku, leżą w wilgotno-gorących lasach Malakki, Sumatry, Borneo i wysp sąsiednich.

Poza powyższemi podnieść należy znaczenie drzew, z których wydobywa się produkt znany w handlu pod nazwą balata, używany do wyrobu pasów transmisyjnych, podeszew i t. p. Dostarcza go głównie drzewo Mimusops balata, rosnące na północnych wybrzeżach Ameryki Południowej (Gujana, Wenezuela) oraz na Jamajce i Trynidacie.

Z drzew strefy subtropikalnej, których wartość opiera się na otrzymywanych zeń sokach, największe znaczenie posiada sosna terpentynowa (Hard albo Yellow pine). z której otrzymuje się cenny olejek terpentynowy, oraz drzewo kamforowe (Cinnam-monum camphora), zawierające niezbędną w przemyśle celuloidowym kamforę. Silnie przetrzebione naskutek rabunkowej eksploatacji zespoły sosny terpentynowej skupiają się na pobrzeżu zatoki meksykańskiej oraz w połudn. części niżu atlantyckiego Ameryki Płn. Drzewo kamforowe występuje w południowej Japonji i na Formozie.

Lasom omawianych stref nie brak i pewnej ilości gatunków drzew, które posiadają cenne drewno. Z drzew subtropikalnych wymienić tu należy potężne kalifornijskie drzewo mamutowe (Sequoia gigantea), australijskie eukaliptusy (rozdręby), brazylijskie araukarje i cedry, porastające obszary górskie Afryki północnej i Azji południowo-zachodniej. Osobne stanowisko wśród drzew użytkowych tej strefy zajmuje dąb korkowy (Quercus suber), tworzący rozległe lasy w Hiszpanji i Portugalji oraz w Marokku i Algerji, którego kora dostarcza powszechnie używanego korka, oraz drzewo ąuebracho (Loxopterigium Loren-tzii), rosnące w lasach argentyńskiego i paragwajskiego Chaco. Wartość drzewa ąuebracho polega na dużej zawartości garbnika (od 14—25%), choć cennem jest również jego niezwykle twarde, a stąd używane na progi kolejowe i kostki brukowe, drewno. Ekstrakt garbnikowy ąuebracho stanowi artykuł wywozowy, który w bilansie handlowym Paragwaju zajmuje b. poważną pozycję.

Pewną ilość drzew o cennem i poszuki-wanem drewnie spotykamy także w lasach tropikalnych, przyczem znajduje ono głównie zastosowanie w artystycznym przemyśle meblowym. Z drzew tej strefy największe znaczenie posiadają: mahoń, pochodzący z tropikalnych lasów Ameryki, głównie środkowej i zachodnich Indyj, — heban, sprowadzany z lasów południowo-wschodniej Azji, Górnej Gwinei i Madagaskaru oraz rosnące na pograniczu tropików palisander i brazyl (Brazylja, Meksyk). Poza temi podnieść należy znaczenie drzewa Tectona grandis, którego drewno przez Anglików zwane teak, przez Holendrów zaś djati, stanowi doskonały materjał do budowy okrętów. Dla wielkich zalet jest ono

1

*

*