3071579880

20 Aneta Biały

podkreślić wagę tego zagadnienia, gdyż nie chodzi w tym przypadku tylko

0    spory doktrynalne w tym zakresie, ale o to, że przyjęcie jednej z teorii decydować będzie o tym, jakie prawo należy wybrać, jakie będą relacje w odniesieniu do systemu prawnego danego państwa, czy też jaka będzie pozycja postępowania arbitrażowego.

W praktyce najczęściej przyjmowane są cztery teorie, tj. kontraktualna, jurysdykcyjna, mieszana i autonomiczna¹. Kwestia skutków, jakie przyjęcie jednej z nich powoduje w odniesieniu do prawa właściwego, wymaga wyjaśnienia.

Pierwsza z wymienionych teorii, kontraktualna, zakłada, iż arbitraż ma charakter umowny. W tym znaczeniu, że zarówno jurysdykcja, jak i kompetencje sądu arbitrażowego zależne są od porozumienia stron wyrażonego umową o arbitraż. Tym samym najistotniejszą rolę w arbitrażu odgrywa wola stron, ponieważ strony umowy arbitrażowej nie są zmuszone do jej zawarcia, ani też żadna ze stron nie może narzucić drugiej określonego sposobu rozwiązania sporu². Zgodnie z powyższym, teoria ta opiera arbitraż tylko i wyłącznie na porozumieniu stron, wykluczając zatem jakąkolwiek ingerencję państwa. W okresie międzywojennym, we Francji wydano orzeczenie, zgodnie z którym nie tylko umowa o arbitraż, ale także orzeczenie arbitrażowe korzysta z takiej pozycji. Orzeczenie takie czerpie swą moc z zapisu na arbitraż, tworzy z nim całość i uczestniczy w jego umownym charakterze³. W świetle tej teorii arbitrzy zajmują pozycję wykonawców woli stron, która sprowadza się do wydania rozstrzygnięcia w postaci orzeczenia. Odnosząc się do powyższych uwag, wydaje się, że przyjęcie tej koncepcji powoduje zbytnie zawężenie arbitrażu. Jakkolwiek teoria ta odnosi się

1    porusza bardzo ważną kwestię, to jednak nie wyjaśnia całości zagadnienia. Nie można rozważać arbitrażu odnosząc się jedynie do umowy o arbitraż. Pozostaje jeszcze kwestia, że arbitrażowe rozstrzyganie sporów jest zawsze regulowane przez przepisy poszczególnych państw, które różnią się między sobą w zależności od przyjętych rozwiązań prawnych. Czynnik państwowy jest niezbędny, ponieważ trzeba określić jasno, jeśli nie samo postępowanie arbitrażowe, to przynajmniej w określonym zakresie jego ramy. Chodzi bowiem o to, aby strony przestrzegały pewnych zasad i były względem siebie lojalne. W odniesieniu do międzynarodowego arbitrażu handlowego wpływ państwa nabiera znaczenia w momencie uznawania lub stwierdzania wykonalności orzeczenia arbitrażowego lub w sytuacji, gdy jedna ze stron wniesie

1

   D. Mazur, Prawo właściwe w międzynarodowym arbitrażu handlowym, KPP2003, nr 1, s. 116.

2

   O. Chukwumerłje, Choiceoflaw in international commercial arbitration, Westport 1994, s. 10; cyt. za D. Mazur, Prawo..., s. 116, przyp. 2.

3

   T. Szurski, Uwagi wprowadzające do problematyki krajowego i międzynarodowego arbitrażu handlowego (gospodarczego), PUG 1994, nr 1, s. 3.