3132014797

USTANIE STOSUNKU PRACY POMIĘDZY MARYNARZEM I ARMATOREM (PRACODAWCĄ)

- SPOSOBY USTANIA I ICH SKUTKI PRAWNE

Częstym problemem dla marynarzy jest ustalenie zakresu swych praw w przedmiocie możliwości potencjalnego rozwiązania stosunku pracy, co rodzi liczne problemy szczególnie w przypadku “zmustrowania na żądanie”, które wynika z naruszania obowiązków wynikających z międzynarodowego prawa pracy, właściwego krajowego prawa pracy lub umowy o pracy lub układu zbiorowego pracy (CBA) przez pracodawcę. Liczne dodatkowe regulacje zawarte w umowie o pracę lub układzie zbiorowym prac)' utrudniają marynarzom dochodzenie roszczeń, co więcej w wielu przypadkach stają się podstawą dla armatorów do wstrzymywania wypłaty należnych pracownikowi wynagrodzeń lub zwrotu kosztów podróży. Dlatego też marynarz chcący rozwiązać stosunek pracy powinien mieć świadomość regulacji zawartych w CBA obowiązującym na jego statku i oczywiście w umowie o pracę, gdyż obniży tym samym ryzyko naruszeń swych praw pracowniczych ze strony pracodawcy (armatora), a w razie ich potencjalnego naruszenia będzie świadom jakie kroki należy podjąć, aby chronić swój interes prawny.

Właściwość prawa w przypadku ustania stosunku pracy na statku

Zasadniczą kwestią odnoszącą się do stosunku pracy, w którym stronami są marynarz i zagraniczny armator jest określenie właściwego systemu prawnego, który będzie znajdował zastosowanie odnośnie potencjalnego sporu wynikającego z tego stosunku pracy. Podkreślenia wymaga fakt, iż zarówno w umowie o pracę jak i w układzie zbiorowym (CBA) strony mogą wskazać właściwy system prawny dla potencjalnych sporów wynikających ze stosunku pracy, co jest najpewniejszym i najczytelniejszym rozwiązaniem

Co do zasady i w razie braku zapisów umownych w tym przedmiocie, odnosimy się do dwóch regulacji prawa powszechnie obowiązującego tj. Konwencji z Lugano (stosuje się ją tylko do krajów, które przystąpiły do tej konwencji - nie stosuje się jej np. w przypadku USA) oraz prawa prywatnego międzynarodowego.

Prawo prywatne międzynarodowe zawiera normy kolizyjne, rozgranicza sfer)' działania systemów prawnych różnych państw (przez określenie, które z nich należy stosować), obejmuje normy merytoryczne, regulujące sytuacje, w których na krajowy system prawny nakłada się element międzynarodowy (obcy). W Polsce te kwestie reguluje ustawa z dnia 12 listopada 1965 prawo prywatne międzynarodowe (Dz.U.Nr.46, poz.290 ze zm.).

W przypadku roszczeń skierowanych przeciwko pracodawcy zagranicznemu, z reguły, właściwym terytorialnie będzie sąd państwa statutowej siedziby pracodawcy (art. 33 ustawa z dnia 12 listopada 1965 Prawo prywatne międzynarodowe). Zgodnie z art. 33 par.l p.p.m. jeżeli strony nie dokonały wyboru prawa, stosunek pracy podlega prawu państwa, w którym strony w chwili powstania tego stosunku mają miejsce zamieszkania albo siedzibę. Jeżeli praca jest, była lub miała być wykonywana w przedsiębiorstwie pracodawcy, rozstrzyga, zamiast jego miejsca zamieszkania albo siedziby - siedziba przedsiębiorstwa. Natomiast par. 2 omawianego artykułu, mówi że jeżeli strony nie mają miejsca zamieszkania albo siedziby w tym samym państwie i nie dokonywały wyboru prawa, stosuje się prawo państwa, w którym praca jest, była lub miała być wykonywana. Na podstawie art. 33 par. 2 p.p.m. można również odnieść się, w określonych przypadkach, do systemu prawnego państwa bandery, pod którą pływa statek i na którym jest wykonywana praca. Stwarza to jednak pewne komplikacje praktyczne, gdyż „miejsce wykonywania pracy” oznacza miejsce rzeczywistego, faktycznego wykonywania pracy. W przypadku marynarz)' miejsce wykonywania prac)’ może mieć odniesienie do kilku państw. Należy zatem wykazać, że praca była szczególnie związana z danym państwem. W tym zakresie rodzi się jednak z reguły pewna wątpliwość, który z systemów prawnych będzie tym szczególnie związanym z wykonywaną pracą: czy system państwa siedziby armatora, czy system państwa bandery, czy system państwa siedziby pracodawcy. Z punktu widzenia prawa, każdy z systemów można uznać

THE MARITIME WORKER • WRZESIEŃ - PAŹDZIERNIK 2007