3279958774

73

W STRONĘ POROZUMIENIA

i wówczas, pamiętając o całej ich zmienności i skomplikowanych rozwiązaniach wzajemnych, można uprawiać filozofię przyrody trybem, do którego jesteśmy przyzwyczajeni, albo — przyjąć będzie trzeba, że ,,poniżej’' struktur bardziej złożonych mówić będziemy musieli o istnieniu w sensie nieokreślonym,

0    zjawiskach sygnalizujących jedną w swej wielości i złożoności rzecz — świat materialny — wszechświat raczej? — z którego bogatych możliwości i dynamizmów kształtują się dopiero na wyższym niejako „szczeblu” istnienia różne, odrębne rzeczy, a to drogą przeróżnych powiązań, czy raczej oddziaływań, ewolucji?

3. ORGANIZMY ŻYWE. CONCERTO A TRE, CZYLI POTRÓJNA, W KSZTAŁCIE FUGI INTERWENCJA BIOLOGÓW RÓŻNYCH

ODCIENI

Przedmiotem badań biologa jest. ta sama materia, którą bada fizyk, tyle że na innym szczeblu jej organizacji. Już sam termin „organizacja” implikuje uporządkowanie, hierarchię, współzależności pomiędzy pewnymi elementami pewnej całości — jakiegoś układu. Jest oczywiste, że każdy organizm stanowi określoną całość. Składa się ona z różnych elementów, co widać wyraźnie na przykładzie organizmów wyższych, ale co odnosi się również do organizmów mikroskopowych. Oko różni się od wątroby, białka wytworzone w komórkach oka różnią się od białek komórek wątroby. Różnorodność elementów organizmów rozpatrywana być może na rozmaitych szczeblach; cząstek chemicznych, komórek, dalej tkanek

1    organów. Wszystkie te elementy są w jakiś sposób uporządkowane — tworzą struktur ę. Rzeczywiście, opisując organizmy często używa się tego terminu. Jednocześnie mówi się o strukturze kryształu, o strukturze budynku. Czy wszędzie słowo to znaczy to samo? Oto — dom i organ. Pierwszy składa się z cegieł (dla uproszczenia pomijam inne szczegóły), drugi — z komórek. W obu wypadkach — cegły i komórki są elementami jakiejś uporządkow anej całości, w której pełnią określone funkcje. Czy takie same?

A teraz drugi temat w fudze się zaczyna. By odpowiedzieć na postawione pytanie, prześledzić trzeba historie powstania obu struktur. Dom buduje się według planu: z elementów prefabrykowanych — cegieł, których właściwości zdeterminowane są wcześniej, aniżeli staną się elementami budynku. Inaczej z komórkami: ich charakter determinuje się w trakcie rozwoju zależnie od funkcji spełnianych w danym stadium powstawania organizmu. Organizm „wyłania się”, nabiera właściwych sobie