3329133171

rozdz. 17)¹. W pracach pedagogów, którzy z natury rzeczy ujmują wychowanie jako zadanie, intencjonalność staje się głównym kryterium definicyjnym (por. Wnikliwą analizę u Muszyńskiego, 1971, rozdz. 1). Nie znaczy to, że pedagog lekceważy nieintencjonalne wpływy, jakim może podlegać wychowanek; przeciwnie, chce dokładnie poznać ich naturę, by je albo opanować, albo gdy to okazuje się niemożliwe, skompensować.

Przyjmując, że ostatecznym zadaniem pedagogiki jest projektowanie działalności wychowawczej, zastanówmy się, jaka powinna być wewnętrzna organizacja tej dyscypliny, by swe zadanie mogła wypełniać efektywnie i w sposób uznany za naukowy. Projekt jakiejkolwiek działalności to opis rodzaju i przestrzenno--czasowego porządku czynności, które by w określonych warunkach pozwoliły urzeczywistnić wizję innego, niż jest, a bardziej pożądanego stanu rzeczy w jakiejś dziedzinie. Każdy projekt wymaga zatem świadomości celu i wiedzy o skutkach możliwych operacji na obiektach tej dziedziny. Naukowym możemy nazwać taki projekt, którego cel jest wewnętrznie spójny i który został zbudowany na podstawie wiedzy osiągającej poziom teorii. Oznaczając projekt przez P, cel przez C i teorię przez T, możemy ująć te rozważania w formule:

P = AC, T).

Zauważmy, że funkcja ta nie jest wzajemnie jednoznaczna. Dla istniejącego projektu można wskazać składową celu i składową teorii, jednakże nie odwrotnie: dany układ Ci Tgeneruje zwykle więcej niż jeden projekt, szczególnie wtedy gdy cel i teoria mają złożony charakter. Może się też zdarzyć, że jakiś układ C i T nie generuje żadnego projektu — wówczas mówimy, że przy istniejącym stanie wiedzy naukowej dany cel jest nieosiągalny.

Formuła P = J[C, T) wskazuje na konieczność wyodrębnienia trzech części pedagogiki. Dwie pierwsze są dziedziną pedagogicznych badań podstawowych: ta, którą moglibyśmy nazwać aksjo-

7

1

Wyjątek stanowi ostatnia praca Guryckiej (1970), w której autorka włącza intencjonalność do definicji wychowania, ale też, co znamienne, zakreślając horyzont poznawczy psychologii wychowawczej, wciela doń większość tradycyjnych problemów pedagogicznych.