3574672165

132 5. Indywidualne modele.

ście, w większym lub mniejszym stopniu każdy z respondentów doskonalił siebie i doskonali obecnie, jednak w części biografii ujawniła się wyraźna tendencja polegająca na świadomym zaangażowaniu się respondentów w rozwój zawodowy i/lub osobisty. Charlotta Buhler nazywa takie zaangażowanie w rozwój byciem-dla-czegoś, w odróżnieniu od aktywności, w której jednostka nie angażuje siebie w działania i jej wytwory noszą cechy zajmowania-się-czymś¹, co można rozumieć jako rozwój „mimowolny”.

W pięciu nauczycielskich biografiach rozwój indywidualny i droga zawodowa jawią się jako doskonalenie „dla czegoś”, wyznaczone przez sprecyzowane cele i oparte na środkach, które jednostka uznaje za właściwe dla osiągnięcia celu. W przypadku kilku z opisanych niżej biografii doskonalenie rozwoju jest wartością samą w sobie — również celem, a nie tylko środkiem umożliwiającym osiąganie celów zawodowych i osobistych. Wśród respondentów ukierunkowanych na doskonalenie są również dwie nauczycielki, których aktywność w dużym stopniu koncentrowała się na potwierdzaniu własnych kompetencji, co znalazło wyraz w intensywnym samodoskonaleniu.

Historie życia opisane niżej wskazują, że doskonalenie dotyczy nie tylko teraźniejszej aktywności nauczyciela, jest także charakterystyczne dla jego przeszłych działań, a sam charakter tego ukierunkowania świadczy o tym, że odnosi się również do przyszłej świadomej autokreacji. Charakterystycznym elementem powtarzającym się w poniższych biografiach jest subiektywne odczucie bariery, którą nauczyciel musiał niegdyś pokonać na drodze własnego rozwoju, z którą zmaga się obecnie lub którą przewiduje. Hubert określił to słowami: „wykonuję ruch, który prostuje kierunek dryfowania”.

Podstawą do wyróżnienia opisanej relacji były przede wszystkim biografie: Anny (44), Aliny (46), Sylwii (47), Ireny (45), oraz Huberta (35). Poza biografiami, w których ukierunkowanie na doskonalenie jest wyraźne (np. uwidacznia się w konkretnych wypowiedziach respondentów), również w kilku innych przypadkach można zauważyć elementy takiego ustosunkowania do własnego rozwoju (np. Dorota, Monika, Marek, Weronika). Drogi zawodowe i indywidualny rozwój wymienionych pięciu nauczycieli ilustrują opisany trend.

,^Ambitna niesamowicie — to po prostu tkwiło w mojej osobowo-

SCI...

Anna, 44 lata, dyrektor gimnazjum, urodziła się i wychowała na wsi. Zdaniem Anny, miejsce urodzenia miało ogromny wpływ na jej rozwój

1

Ch. Buhler: Bieg życia ludzkiego. Przetł. E. Cichy, J. Jaro s z. Warszawa 1999, s. 109—115.