3574672272

34_ _ 2. Nauczyciel w okresie ponowoczesnych przemian.

rzająca w kierunku tzw. kompetencji miękkich, psychogennych, które umożliwiają nauczycielowi elastyczne reagowanie na różnorodne sytuacje edukacyjne i wychowawcze. Tendencję tę wyraża między innymi opinia, że „kompetencje zawodowe nauczyciela to obok wykształcenia przedmiotowego głęboka wiedza psychologiczna i pedagogiczna, określone cechy osobowości oraz umiejętności interpersonalne”¹⁸. Obszerna lista kluczowych kompetencji nauczyciela, którą można stworzyć na bazie literatury pedeutologicznej, uwzględnia różne obszary nauczycielskiej praktyki. Można je pogrupować, biorąc pod uwagę trzy cele, jakim mają służyć:

1.    Wyposażanie ucznia w niezbędną wiedzę, dającą teoretyczne podstawy pewnej dziedziny naukowej.

2.    Wyposażanie w psychometryczne umiejętności, rozwijanie i pomnażanie możliwości działania wychowanka.

3.    Kształtowanie charakteru, rozwijanie zdolności i talentów wychowanków, wzbogacanie ich osobowości¹⁹.

Wielu autorów wskazuje na nowe kompetencje, które jawią się jako szczególnie ważne w obliczu współczesnych przemian społecznych i cywilizacyjnych, na przykład orientacja i wspomaganie młodzieży w kształtowaniu planów edukacyjnych, działalność nowatorska i inicjowanie nowych rozwiązań w nauce²⁰, czy wyrabianie w uczniach umiejętności sa-mokształtowania, co pozwoli na samodoskonalenie nie tylko w zakresie własnej wiedzy merytorycznej, ale i życiowej²¹.

Wraz z przemianą stanowiska co do postulowanych nauczycielskich kompetencji, dochodzi obecnie do zmiany tradycyjnej wizji nauczyciela — z modeli postulatywnych (semantycznych) na modele empiryczne (izomorficzne)²². Wśród współczesnych modeli nauczyciela, związanych z postmodernistyczną wizją kultury, odnajdujemy między innymi koncepcje: refleksyjnego praktyka autorstwa Donalda Schóna, transforma-tywnego intelektualisty autorstwa Henri Girouxa oraz praktyka postpo-zytywistycznego autorstwa Joe Kincheloe^2,5.

Koncepcja refleksyjnego praktyka wskazuje na źródła wiedzy, do jakich sięga profesjonalista. D. Schón wykazał, że są one inne niż akade-

^lb J. J a n owsk a: Samoaktualizacja w teorii i praktyce kształcenia nauczycieli. Lublin 1993, s. 36.

¹⁹    V. S p o u s t a: Osobowościowe dyspozycje nauczyciela. W: Nauczyciel w zmieniającej się rzeczywistości..., s. 56.

²⁰    K. Denek: Kształcenie zawodowe nauczycieli w kontekście reform edukacji. W: Problemy pedeutologii..., s. 123.

²¹    S. Palka: Pedagogika w stanie tworzenia. Kontynuacje. Kraków 2003, s. 89.

²²    H. Mi z erek: Dyskursy współczesnej edukacji nauczycielskiej. Między tradycjonalizmem a ponowoczesnością. Olsztyn 1999, s. 44.

^2:5 Tamże, s. 50—67.