3574672300

54_ 3. Metodologia badań własnych

za cechy własne. Tak uzyskane dwie listy cech dla każdego respondenta posłużyły nakreśleniu ich idealnego i realnego obrazu roli nauczyciela. Podobieństwo lub rozbieżność pomiędzy tymi dwoma obrazami jest znaczącym i interesującym uzupełnieniem biografii badanych.

Analiza danych jakościowych uzyskanych w trakcie wywiadu biograficznego wymagała specyficznego podejścia metodologicznego. Ponieważ źródłem danych była tu swobodna wypowiedź badanych, najwłaściwszym sposobem analizowania tego typu danych była w tym przypadku analiza treści. Jest to technika, która pozwala na zbadanie treści znaczących w tekstach pisanych lub mówionych, wydobycie systemów znaczeń, najważniejszych elementów, głównych tematów, wątków, faktów i relacji pomiędzy nimi^,s. Takiej analizy dokonuje się na podstawie wielorakiej oceny tekstu. Najpopularniejszym sposobem jest technika kodowania. Kod to oznaczenie lub etykieta służąca przypisywaniu jednostek znaczenia do informacji opisowych, zebranych podczas badania¹⁹. Zgodnie ze stanowiskiem Krzysztofa Konarzewskiego kodowanie oznacza tyle co zastępowanie fragmentów tekstu etykietkami, które reprezentują kategorie tekstu. Kategorie te są wyprowadzane albo z tekstu, albo wnoszone z zewnątrz (na przykład z literatury przedmiotu)²⁰. Matthew B. Miles i A. Michael Huberman dzielą kody na trzy grupy: opisowe, interpretacyjne i wzorów — w zależności od tego, jaką strategię kodowania przyjmuje badacz. Kody można tworzyć zarówno przed rozpoczęciem badań — na podstawie ram tematycznych badań, bądź w trakcie badań — przypisując określonym fragmentom tekstu odpowiednie kody.

W trakcie analizy zebranego materiału badawczego zastosowałam dwie listy kodów. Przed rozpoczęciem procedury analizy danych stworzyłam ogólną listę kodów, którą zaprojektowałam, opierając się na literaturze przedmiotu, a także zostały sformułowane cele i problemy badawcze. Lista ta zawierała 20 kodów-etykiet, które odpowiadały głównym wątkom wywiadu. Rejestr ten stanowił rodzaj „szkieletu”, który stał się punktem wyjścia analizy zebranych biografii. W trakcie procesu kodowania uzupełniałam jednak wyjściową, ramową listę kodów o dodatkowe szczegółowe etykiety. W ten sposób powstała lista 120 kodów szczegółowych — zbiór wszystkich kodów odnotowanych w 22 przeprowadzonych wywiadach. We wszystkich wywiadach zastosowano tę samą etykietę — nazwę

^:b A. Cierpka: Metoda analizy narracji w badaniach psychologicznych. Zastosowanie metod analizy narracji do badania wybranych aspektów zawartości treściowej etosu rodzinnego. W: Metody jakościowe w psychologii współczesnej. Red. M. Stras--Romanowska. Wrocław 2000, s. 129.

^:9 M.B. Mile s, A.M. Huberman: Analiza danych jakościowych. Białystok 2000, s. 60.

K. Konarzewski: Jak uprawiać badania..., s. 166.