90_ 4. Biograficzne uwarunkowania.
Marta nie wyklucza szansy pogodzenia się z teściem, jeśli wyjdzie on z inicjatywą pojednania, jest również świadoma odpowiedzialności za opiekę nad rodzicami męża. Inaczej Katarzyna, która nie widzi już potrzeby i szansy na odbudowanie relacji z byłymi teściami, do których ma żal, zatem nie chce podtrzymywać z nimi kontaktów:
Katarzyna: Do teściów czuję ogromny żal, bo kiedy mąż nie płacił alimentów, ciężko nam było, nauczycielska pensja nie jest wielka, a teściowie są dobrze sytuowani, a nie pomogli, nawet wnukowi na buty nie dali. To materialne kwestie poruszam, ale nie pomogli mi. Oczywiście oficjalne stosunki utrzymujemy, ale dla mnie oni nie istnieją, wykreśliłam ich.
Aktywność pozazawodowa w fazie stabilizacji
Koncentruję się w tym podrozdziale na aktywności badanych poza sferą pracy zawodowej, która związana jest z kontaktami przyjacielskimi, towarzyskimi, własnym hobby czy samodoskonaleniem niezwiąza-nym bezpośrednio z obowiązkami pracy. Trzeba podkreślić, że w badanej grupie niejednokrotnie ujawniły się ścisłe związki pomiędzy pracą zawodową a spędzaniem wolnego czasu. Wielu badanych wprost przyznaje, że w wolnym czasie zajmuje się niezrealizowanymi w pracy obowiązkami zawodowymi. Często uprawiają takie hobby, które później urozmaica ich wachlarz działań zawodowych. Ewa, Joanna, Marek i Irena podkreślają, że własne pasje, między innymi podróżnicze, pozwalają im urozmaicać lekcje i programy kształcenia. Irena dodatkowo reprezentuje tę grupę osób, dla których duże znaczenie mają kontakty ze znajomymi i przyjaciółmi:
Irena: Od lat dość intensywne życie towarzyskie prowadzimy. Na pewno staraliśmy się także temu życiu tyle czasu poświęcać, o ile jest to możliwe.
Katarzyna, która —jak wiadomo — po rozwodzie została sama z synem, której relacje z teściami nie ułożyły się poprawnie, przywiązuje bardzo dużą wagę do długoletnich przyjaźni:
Katarzyna: Pielęgnuję przyjaźnie i znajomości, jeśli koleżanki nie dzwonią, to ja dzwonię, żeby się spotkać. Mam dziewczyny z liceum, ze studium nauczycielskiego, z wakacji. Kultywuję, pielęgnuję jak rośliny w doniczce i dopóki będziemy mogły, będziemy się spotykać. [...] I to są przyjaźnie, prawdziwe przyjaźnie, czasami widzimy się raz w roku, ale to są moi przyjaciele.
Relacje Katarzyny, Ireny i innych respondentów najczęściej dotyczą długoletnich przyjaźni, znajomości i zainteresowań. Wśród ankietowanych