3870137662

RAPORT RPO

cenne źródło nowych informacji. Proces ten odbywa się z dużym udziałem świadomości poznawczej: dziecko głuche musi bowiem wiedzieć o nieodzownym wykorzystywaniu możliwości podzielności uwagi wzrokowej w odkrywaniu związków pomiędzy światem dostępnym mu percepcyjnie a światem symbolicznym, dostęp do którego warunkuje osiągnięcie podstaw kompetencji językowo-poznawczej (Tomaszewski, 2001).

Rola procesów umysłowych w rozwoju kompetencji językowej w zakresie języka pisanego u dzieci głuchych

Jak zauważają Marschark i Clark (1987), dzieci głuche postrzegane są przez psychologów jako konkretne i dosłowne w zakresie opisywania ilustracji, przy czym w trakcie opisywania ilustracji popełniają znacznie więcej błędów gramatycznych niż ich słyszący rówieśnicy. Być może wynika to po części z tego, że nauczyciele tych dzieci nie uświadamiają im (poprzez wyjaśnienie w prosty sposób) faktu, iż przy czytaniu i pisaniu tekstów konieczne jest wykorzystanie zarówno dotychczas posiadanej wiedzy o świecie, jak również procesów umysłowych, takich jak analizowanie zdań, rozumienie znaczeń słów i zdań, myślenie pojęciowe, rozumowanie dedukcyjne. Na podstawie badań Courtina (1997) można stwierdzić, że młodsze dzieci głuche z pewnością posiadają zdolności do myślenia analitycznego i syntetycznego, gdyż przy rozwiązywaniu zadań analogii i zadań kategoryzacji wymagany jest udział takich procesów umysłowych, jak rozdzielanie obiektów jako całości na elementy jako ich części, łączenie tych elementów w całość. Takie procesy umysłowe mają podstawowe znaczenie dla przyswajania przez dziecko głuche języka pisanego w początkowym okresie rozwoju kompetencji w tym języku i biorą udział w czytaniu tekstów o różnej objętości, rozmaitej treści i różnym zakresie słownictwa. Ponadto rozumowanie przyczynowo-skutkowe - jak wykazały badania Aka-matsu i in. (2000) - jest u dzieci głuchych na wysokim poziomie. Rozumowanie przyczynowo-skutkowe może pomóc w zestawień i u dotychczasowej wiedzy (zdobytej dzięki komunikacji w języku migowym) z wiedzą uzyskiwaną na podstawie czytanego tekstu¹², a następnie w rozumieniu znaczeń zdań, których treści mogą być zrozumiane po rozpoznaniu konstrukcji gramatycznych tych zdań w oparciu o posiadaną dotychczas wiedzę o zasadach gramatyki języka pisanego. Niemniej ¹² Chodzi tu o rozumowanie o związkach przyczynowo-skutkowych, które może utorować dzieciom drogę zarówno do zrozumienia istoty (zestawienie wiedzy o świecie zdobytej dzięki komunikacji w języku migowym z wiedzą uzyskiwaną podczas czytania tekstu o znanej treści) i przyczynowości (przyczyną procesu czytania może być chęć osiągnięcia wiedzy, a skutkiem -przyswojenie wiedzy) procesu czytania, jak i do oczekiwanego dostrzeżenia związków przyczynowo-skutkowych w opowiadaniu zawartym w pisanym tekście.

28