3893820718

9

Nr 17/2008

„Principibus dare consilium, laus ultima non est”: „Być doradcą pierwszych w narodzie, chwała to nie ostatnia”.

Sam Henricus Stephanus, czyli Henri Estienne, urodził się w Paryżu w 1528 roku, zmarł w Lyonie w 1598. Jego ojciec był drukarzem. Henri otrzymał staranne klasyczne wykształcenie, zwłaszcza w zakresie języka greckiego i łacińskiego. Wydał w swojej drukarni w Genewie cały szereg greckich manuskryptów. Jego najważniejsze dzieło to The-saurus linguae graecae, który służył do XIX wieku jako podstawa greckiej leksykografii. Cenne sa również jego greckie wydania Nowego Testamentu¹.

Poddanie renowacji starodruku tego jakże ważnego dzieła, świadczącego bądź co bądź o antycznych korzeniach naszej europejskiej cywilizacji i XVI-wiecznego powrotu do starożytności, uważam za rzecz doniosłej wagi w działalności naszej seminaryjnej biblioteki.

II. AUTORZY CHRZEŚCIJAŃSCY

Autorów chrześcijańskich pierwszych wieków nazywamy ojcami Kościoła, naukę o nich patrologią, naukę o ich doktrynie patrystyką. Ograniczenie pojęcia ojca Kościoła do starożytności nastąpiło w czasach współczesnych, chociaż bez ścisłych ram chronologicznych. Na ogół tradycyjne podręczniki kończą okres ojców na Zachodzie wraz ze śmiercią Izydora z Sewilli (636 r.), a na Wschodzie wraz ze śmiercią Jana Damasceńskiego (ok. 750 r.). Wiele jednak przemawia za tym, aby zakończyć patrologię w połowie V wieku.

Pierwszym wydrukowanym dziełem patrystycznym była książka De vita Christiana, błędnie przypisywana świętemu Augustynowi (Moguncja 1461). Erazmowi z Rotterdamu i innym humanistom zawdzięczamy rozpoczęcie wydań krytycznych poszczególnych dzieł patrystycznych. Starano się w nich oddzielić dzieła autentyczne od apokryfów i wyeliminować błędy kopistów. W celu odtworzenia tekstu najbardziej zbliżonego do autentycznego, Erazm i humaniści sięgali do różnych manuskryptów tego samego utworu.

Dopiero w XIX w. J. P. Mignę (1800-1875) postanowił opublikować razem wszystkie teksty patrystyczne, które zostały wydane od momentu odnalezienia druku. Powstały w ten sposób dwie serie: łacińska (PL) i grecka (PG). Od połowy XIX wieku datuje się stosowanie coraz bardziej surowych kryteriów w stosunku do publikowanych tekstów. W wyniku tego, zainicjowano nowe serie krytycznych wydań dzieł z epoki patrystycznej.

Co z tego wielkiego dziedzictwa patrystycznego, jeszcze przed Mignem, znajduje się w starych drukach biblioteki Archidiecezjalnego Wyższego Seminarium Duchownego w Białymstoku?

Pozycje odnoszące się do starożytnych pisarzy wczesnochrześcijańskich możemy podzielić na dwie grupy:

-    dzieła wydawane w całości

-    antologie: kateny i florilegia.

1

Por. F. DRESSLER, Estienne Henri (II), [w:] Lexikon juer Theologie und Kirche, t. 3, Freiburg 1959, kol. 1117.