3893820701

11

Nr 17/2008

Święty Grzegorz z Nyssy

Kolejną cenną pozycją greckich ojców Kościoła w bibliotece AWSD w Białymstoku są dzieła Grzegorza z Nyssy: Opera Gregorii Episcopi Nysseni, fratris Basilii Magni, quae hactenus evulgata sunt omnia in unum volumen, ex fidelis simo rum interpraetum traductionibus, congesta, ąuorum nomina versa pagella indicabit, Coloniae, ex officina Melchioris Novesiani 1551.

Należy pamiętać, że w XVI wieku św. Grzegorza z Nyssy nie wydano w całości, lecz jedynie światło dzienne ujrzały niektóre jego dzieła. W roku 1615 ukazało się w Paryżu greckie wydanie wszystkich jego dzieł, nie było jednak ono oparte na najlepszych manuskryptach, na tych, po prostu, które wydawca miał pod ręką. Przekład łaciński dzieł tego greckiego ojca Kościoła, oparty na lepszym materiale źródłowym, ukazał się dopiero w dziewiętnastym wieku, w wydaniu Migną, Patrologia Graeca, obok tekstu greckiego.

Szesnasto wieczne wydanie dzieł św. Grzegorza z Nyssy, dokonane przez Melchiora von Neuss, które znajduje się w bibliotece AWSD w Białymstoku zawiera - pomijając dzieła nieautentyczne - jedynie drobny wycinek twórczości św. Grzegorza z Nyssy.

Patrologia łacińska

Patrologia łacińska reprezentowana jest przez edycje dzieł św. Augustyna, Salvianusa i Jana Kassiana.

Święty Augustyn

Z rozlicznej twórczości świętego Augustyna biblioteka AWSD w Białymstoku w dziale starych druków posiada jedno z jego najważniejszych dzieł, to jest De civitate Dei, wydane w Neapolu, w drukarni Józefa Antoniego Elia, w roku 1748. W przypisach znajdujemy porównawczy aparat krytyczny odnoszący się do różnych kodeksów zawierających to dzieło, na marginesach natomiast znajdują się wyjaśnienia i odniesienia do Pisma św.; wszystko w języku łacińskim. To krytyczne wydanie zawiera na koniec Syllabus codicum ad ąuos de novo recognitum est Augustyni opus de civitate Dei. Jest to VII tom dzieł św. Augustyna.

W tej neapolitańskiej edycji czytamy, że jest to „opera monachorum parisiensium Sancti Mauri”, z tym że dzieło to zostało także poddane obróbce redakcyjnej Józefa Blan-diniego, zakonnika z Werony.

Należy pamiętać, że bardzo ważną rolę w krytycznym opracowaniu tekstów patrystycznych odegrali benedyktyni z kongregacji św. Maura. Benedyktyńska kongregacja św. Maura (mauryni) we Francji, zatwierdzona w 1621 roku, zajęła się wydawaniem żywotów świętych swojego zakonu. Jej bogata biblioteka w opactwie Saint-Germain-des-Pres ułatwiała studia historyczne. Była to praca zespołowa. Najświetniejszym w tym zespole był Jean Mabillon (1632-1707), największy erudyta Francji. Wykonano olbrzymią pracę przygotowując wydania Augustyna, Ambrożego, Acta Martyrum (Th. Ruinart), Ireneusza, Hieronima, Cyryla Jerozolimskiego, Hilarego i listy papieży, Bazylego, Orygenesa, Euzebiusza, Chryzostoma, Cypriana, Justyna, Grzegorza z Nazjanzu. Tę wspaniałą pracę przerwała rewolucja francuska, ponieważ w imię oświecenia i postępu ludzkości oraz świetlanej przyszłości, której historia miała się rozpocząć od tejże rewolucji, opactwo Saint-Germain-des-Pres ojcowie Rewolucji po prostu zamknęli, a zakonników rozpędzili.

Co nowego wprowadzili maurini? Przede wszystkim korzystanie z wielu manuskryptów przy opracowaniu tekstu. Manuskryptów szukano nie tylko w Paryżu, lecz także i w innych krajach, zwłaszcza w Niemczech, Niderlandach, Anglii, Italii i w Rzymie. To zadanie było wykonywane przez poszczególne benedyktyńskie placówki w tych krajach.