4261638884

12 Joanna Kulska

W opinii Madeleine Albright konfliktogenny potencjał religii jest przyczyną, dla której wielu praktyków polityki zagranicznej, włączając ją samą, próbowało oddzielić religię od polityki. Wychodzili oni z założenia, że skoro trudnością jest dokonanie podziału terytorium między dwoma stronami konfliktu w oparciu o kryterium równości prawnej czy gospodarczej, będzie znacznie trudniej jeśli jedna z tych stron, lub obie, twierdzą, że dane terytorium zostało im nadane przez Boga. Okazuje się jednak, że motywacje religijne nie znikają tylko dlatego, że się o nich nie mówi. Problem polega na tym, że zostają one uśpione i dają znowu znać o sobie w najmniej dogodnym momencie. Odwołując się do doświadczeń amerykańskich w odniesieniu do Iranu Madeleine Albright dochodzi do wniosku, że uwzględnienie religii w obszarze polityki zagranicznej staje się koniecznością¹², ponieważ często ma to kluczowe znaczenie dla zrozumienia sposobu myślenia i motywacji drugiej strony. „Jeśli dyplomacja jest sztuką przekonywania innych do działania w taki sposób, w jaki chcemy, żeby działali, efektywna polityka zagraniczna wymaga, abyśmy zrozumieli dlaczego inni działają w taki, a nie inny sposób”¹³.

Uwzględnienie religii jako elementu niezbędnego dla realizowania efektywnej polityki zagranicznej państwa nie wyczerpuje wszystkich wymiarów nowego postrzegania roli religii w obszarze stosunków międzynarodowych. „Jednoczący potencjał wiary”, staje się ważnym punktem odniesienia w obszarze rozwiązywania współczesnych konfliktów, przy czym inicjatywy w tym zakresie są realizowane w przeważającym stopniu poza obszarem funkcjonowania tradycyjnej dyplomacji. Są one od wielu lat podejmowane przede wszystkim przez różnego rodzaju podmioty religijne i motywowane religijnie (faith-based actors), dla których religia jest z jednej strony podstawową przesłanką funkcjonowania, z drugiej natomiast podstawowym „instrumentem” osiągania pokoju.

MOTYWACJA RELIGIJNA JAKO FUNDAMENT DZIAŁANIA

Faith-based diplomacyM jest jednym z rodzajów dyplomacji nieformalnej. Według słów jednego ze znawców dyplomacji nieformalnej, byłego amerykańskiego dyplomaty Josepha Montville’a, jej istota sprowadza się do nieoficjalnych, nieformalnych

¹²    M. Albright, op.cit., s. 7.

¹³    Ibidem, s. 8.

¹⁴    W dalszej części tekstu autorka zdecydowała się na posługiwanie się angielskim określeniem faith-based diplomacy ze względu na trudność dokonania jednoznacznego przekładu tego terminu na język polski. Jako „usprawiedliwienie” dla zastosowanego zabiegu niech posłuży, na zasadzie