4307685858

Praktyki pedagogiczne dla studentów przygotowujących się do zawodu nauczyciela edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej

poddane refleksji. Z. Cackowski¹⁹ zjawisko to określa jako “przeszkodę epistemologiczną" która pojawia się w sytuacji zdobywania nowej wiedzy. Nie można tej przeszkody ominąć, a jej opór jest tym większy, im bardziej oryginalna jest nowa wiedza. Czyli wiedza jaką posiadamy weryfikuje wiedzę jaką poznajemy, 'milcząca pedagogika" przesądza o tym, co widzimy w otaczającej rzeczywistości edukacyjnej.

Analizując standardy kształcenia zauważa się sprzężenie teorii z praktyką jakie pow inno wystąpić w przygotowywaniu studentów^ do wykonywania zawodu nauczyciela. Charakteryzowane kompetencje nauczyciela również wiążą się z profesjonalną wiedzą teoretyczną jak i praktyczną. Kształcenie nauczycieli należy więc ujmować w ścisłym związku z rzeczywistością i procesami zachodzących zmian społecznych, kulturowych i technicznych. H. Kwiatkowska pisząc o kształceniu przyszłych nauczycieli stwierdza, że “o efektywności kształcenia decyduje nie to. ile uczący się zgromadził wiedzy, lecz jak ją spożytkuje. Czy użytek potrafi zrobić, zależy w dużym stopniu od tego, jak wiedza była zdobywana, czy towarzyszyła temu refleksja nad sposobami przyswajania.”²⁰ Łączenie wiedzy z praktyką w pedagogice nie jest przedsięwzięciem prostym ze względu na właściwości teorii pedagogicznych. Jak zauważa J. H. Turner “teorie dotyczą nie tyle poszczególnych zachowań i interakcji między poszczególnymi osobami w określonych warunkach, ile istoty zachowania interpersonalnego w ogólności. A zatem celem jest zawsze przekonanie się. czy można odkryć i ujawnić podstawowe siły rządzące swoistością określonych przypadków. Osiągnięcie tego celu wymaga, aby teorie dotyczyły ogólnych właściwości i procesów wykraczających poza niepowtarzalne cechy jakiejkolwiek jednostkowej sytuacji lub przypadku"²¹. Również H. Kwiatkowska zwracając uwagę na komplikacje związku teorii z praktyką podkreśla, że działanie pedagogiczne jest “specyficzne, niestereotypowe, niestandardowe, nie realizuje się poprzez powtarzanie i odtw arzanie, jest dynamiczne, naznaczone swoistą trudnością realizacyjną”. Profesor Kwiatkowska wymienia jako drugą trudność “kontekstualność wiedzy pedagogicznej". Oznacza to, że wiedza pedagogiczna jest uwarunkowana sytuacją jej użycia²². Oczywiście nauczyciel może zastosować wiedzę pedagogiczną w działaniu, ale musi najpierw zastanow ić się, czy kontekst jej wypracowania jest zbliżony do kontekstu jej użycia. Czyli wyposażony w wiedzę teoretyczną nauczyciel nie zawsze będzie wiedział jak postąpić, lub stosowane, przyswojone podczas studiów teorie nie zawsze przyniosą oczekiwane skutki. Nie jest również możliwym przygotowanie nauczyciela na każdą okoliczność, jaka może go spotkać w pracy dydaktyczno-wychowawczej.

Problem użyteczności pedagogicznej wiedzy teoretycznej dla praktyki kształcenia jest od wielu lat przedmiotem analiz. Potwierdzeniem instrumentalnego traktowania wiedzy przez studentów i nauczycieli są wyniki badań²³ według których jedynie 20 procent badanych dostrzegało w wiedzy teoretycznej zbiór twierdzeń i prawidłowości służących do wyjaśniania i przewidywania, dla pozostałych

19    Z. Cackowski, Przeszkoda epistemologiczną, „Kwartalnik Pedagogiczny” 1992, nr 1.

20    H. Kwiatkowska Pedeutologia, dz. cyt., s.101.

21    J. H. Turner, Struktura teorii socjologicznej, Warszawa 2004, s. 1-2.

22    H. Kwiatkowska, Wokół programowego niedomknięcia kwalifikacji nauczycielskich, „Gazeta Szkolna” 2010, nr 41.

23    S. Palka, Pedagogika w stanie tworzenia, Kraków 2009, s. 89.