4442198702

446

ZDARZENIA — KSIĄŻKI — LUDZIE

kie sformułowania, był bardziej uczuciowy i odruchowy. Jak u BeIloc‘a, był to bunt chrześcijanina, ale o ile w tym buntował się przede wszystkim intelektualista, o tyle w Chestertonie buntował się zwykły człowiek, który nie mógł znieść atmosfery społecznej, w której żył. Przypominał po i tym względem Dickensa. Był wielkim piewcą demokracji, bo kochał konkretnego człowieka.

Każdą z jego książek przenika demokratyzm. Czy to będzie „Napoleon z Notling Hill' (1904), „Dickens" (1906), czy „Obrona romansu brukowego i innych rzeczy wzgardzonych" (1909), czy kryminalne nowele o księdzu Brownie, czy takie wiersze jak ironiczne „święto imperium" („Empire Day").

„ZARYS ZDROWEGO SENSU**

Z wzajemniej wymiany myśli Chesterbelloc‘a powstał program społeczny, który nazwano dystrybucjonizmem (distributizm). Podstawy tego programu wyłożył H. Belloc w „Państwie niewolniczym" („The Servile State" 1912) i w „Przywróceniu własności" („Restoration of Property") a Chesterton — w „Co złego w świecie?" (What‘s Wrong with the World" 1910) i w „Zarysie zdrowego sensu" („Outline of Sanity" 1926), oraz w artykułach we własnym tygodniku „G. K‘s Weekly".

Państwo niewolnicze jest według Belloc‘a „układem społecznym, w którym tak znaczna liczba rodzin i jednostek zmuszona jest przez pozytywne prawo do pracy na korzyść innych rodzin i jednostek, że to wyciska na całym społeczeństwie piętno takiej pracy*'. Jest to powrót ludzi ubogich do niewolnictwa.

Przeciwdziałać temu należy przywróceniem własności przez zwalczanie monopoli, karteli i wielkiej własności. „Jest zaprzeczeniem własności, żeby książę Sutherland miał wszystkie gospodarstwa w jednym majątku; •tak samo jak byłoby zaprzeczeniem małżeństwa gdyby miał żony nas wszystkich w jednym haremie" — pisał Chesterton. — „Własność jest umiejętnością właściwą tylko demokracji".

Jako praktyczny sposób upowszechnienia własności Belloc proponował, by małe oszczędności były oprocentowane wyżej, by małe place i domy zwolnić od podatków i opłat, a duże obłożyć wyższymi.

Dystrybucjoniści, złączeni w 1926 r. w Lidze Dystrybucjonistów, propagowali wolność indywidualną, rządy ludowe, państwo chłopskie, mały handel, małą wytwórczość (niektórzy nawet zwalczali maszyny) i uwolnienie się Anglii od kolonii.

Dystrybucjonizm niespodziewanie szybko znalazł podatny grunt w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Australii. W Anglii często utożsamiano go z socjalizmem. Chesterton wyjaśniał różnicę w ten sposób: Gdy B. Shaw — socjalista — mówi: „Znieście prywatną własność, która wytworzyła tę upiorną nędzę", to dystrybucjonista powiada: „Znieście tę upiorną nędzę przez przywrócenie własności". Masie Ward, autorka monografii „G. K. Chesterton" dodaje, że przeciętny Brytyjczyk powiadał na to: „No, przecież to jest to samo".