4442198876

procesy nerwowe jako takie, te same, którymi zajmuje się i fizjolog, rozpatruje je z punktu widzenia ich właściwości innych, choć równie realnych i ważnych. Jeśli mianowicie dla fizjologa charakterystyczne jest traktowanie tych procesów jako czynności określonych struktur, wchodzących w skład „żywej maszyny” organizmu, np. kory czy jąder podkorowych, to psycholog ujmuje je w relacji do otoczenia, z punktu widzenia ich właściwości funkcjonalnych, dzięki którym regulują one stosunki organizmu z jego otoczeniem. Taki właśnie charakter mają pojęcia „odzwierciedlania” przedmiotów otoczenia i „tendencji” do dodatniego lub ujemnego reagowania na nie. Należałoby przy tym podkreślić, że takie psychologiczne pojęcia tworzymy wprost na podstawie faktów behavioralnvch, a nie w oparciu o fizjologiczne wiadomości o odnośnych procesach. Na przykład pojęcie odzwierciedlania zostało wprowadzone dla wyjaśnienia faktów odróżniania przedmiotów przez zwierzęta (por. str. 116), a pojęcie tendencji potrzebne jest dla wytłumaczenia dodatniego i ujemnego chaiakteru reakcji na różne przedmioty zewnętrzne, (por. str. /\67). Problem fizjologicznego mechanizmu tych procesów stanowi zagadnienie wtórne; np. stwierdziwszy, że dany gatunek odzwierciedla pewne zjawiska, powiedzmy smak, zapach czy barwę, stawiamy dopiero pytanie, jakie narządy obwodowe i ośrodkowe biorą udział w tym procesie oraz jakie ich fizjologiczne czynności składają się na odzwierciedlanie tych zjawisk. Jeśli w poprzednich rozważaniach tyle miejsca poświęciliśmy fizjologicznym mechanizmom odzwierciedlania i tendencji u zwierząt, to szło nam o pokazanie na przykładach, że są to realne procesy nerwowe i jako takie mają swój „aspekt psychologiczny”, ale nie — że stanowią one jedyne możliwe desygnaty tych pojęć. Przeciwnie, należy stwierdzić wyraźnie, że jedne i te same pojęcia psychologiczne mogą obejmować wiele różnych mechanizmów fizjologicznych. Wydaje się rzeczą jasną, że procesy, z psychologicznego punktu widzenia należące do tych samych kategorii, bo pełniące taką samą funkcję w stosunkach organizmu ze środowiskiem, mogą u różnych gatunków stanowić czynność rozmaitych struktur obwodowych i ośrodkowych, i mieć odmienny mechanizm fizjologiczny. Odzwierciedlanie barw^r czy * ksztaltów^r

184