4631369931

DONORY TLENKU AZOTU. CZĘŚĆ I 1055

N-NITROZOIMINY

R=N-N=0

Tworzenie AZ-nitrozoimin następuje w reakcji TZ-nitrozowania odpowiednich imin, np.: tiazolo-2-imin i sydnono-5-imin. Właściwością N-nitrozosydnonoimin jest to, że jedna ich gramocząsteczka może uwalniać aż dwa mole tlenku azotu; jeden mol z nitrozoiminy a drugi z odpowiedniej sydnonoiminy. Ta grupa związków może uwalniać zarówno NO jak i N₂0; przy czym ten ostatni prawdopodobnie na drodze pośredniego tworzenia nitroksylu (HNO). Udowodniono także, że związki te pobudzają rozpuszczalną cyklazę guanylową. Badania pozwoliły stwierdzić, że w obecności tioli następuje wzrost produkcji N₂0 kosztem tworzenia NO. W związku z powyższym wydaje się uzasadniona hipoteza, że uwalnianie NO aktywują mechanizmy utleniające.

DIAZENIODIOLE

R-,    O*

W'

r^{X X}N O”

W poszukiwaniu środków uwalniających tlenek azotu zwrócono szczególną uwagę na diazcniodiolc. Wprawdzie ta klasa donorów NO została zsyntetyzowana i częściowo chemicznie scharakteryzowana ponad 30 lat temu [99, 100], ale ich właściwości biologiczne do niedawna były jeszcze nieznane [101].

Diazcniodiolc są związkami addytywnymi, zawierającymi ugrupowanie NO i nuklcofil (X'). Dimcr tlenku azotu jest związany z resztą nukleofilową przez atom azotu tworząc grupę funkcyjną o strukturze: X-[N (O) NO]'.

Podstawową właściwością wszystkich diazeniodioli jest relaksacja tkanki naczyniowej w sposób śródbłonkowo niezależny. Podkreśla się również ich hamujący wpływ na agregację płytek krwi i proliferację komórek in vitro [102-104], Wykazano także, żc aktywność naczyniorozszerzająca tych związków in vitro jest ściśle skorelowana z ilością uwalnianego tlenku azotu. Uzyskane na tej drodze informacje pozwoliły zastosować diazcniodiolc w warunkach in vivo. Stwierdzono, że podnoszą one poziom cGMP w tkankach.

Dotychczas przypuszcza się, żc diazcniodiolc wytwarzają tlenek azotu spontanicznie. Jest to bardzo ważny powód, który czyni te związki wartościowymi w badaniu tlenku azotu. Wykazano, że wysokie stężenia tiolu może znacznie obniżyć uwalnianie NO, a nawet zmienić jego enzymatyczny metabolizm in vivo. Na proces uwalniania tlenku azotu z diazeniodioli wpływają: ich szkielet nukleofilowy, pH, temperatura oraz właściwości roztworu do ich inkubacji.