Rozwój niemowlęcia jest stymulowany przez bodźce z zewnątrz, dziecko pozbawione tych bodźców rozwija się powoli, a niektórych umiejętności może w ogóle nie opanować. Środowiskiem, które dostarcza najwięcej bodźców jest rodzina. Poprzez obcowanie z nią niemowlę uczy się mowy. Ośmiomiesięczne potrafi wymówić takie proste połączenia sylab jak „mama” czy „tata. Zaczyna też uważnie przysłuchiwać się dźwiękom czy rozmowom. W jedenastym miesiącu życia rozumie już pojedyncze słowa, potrafi je powtórzyć i sensownie zastosować. Rozpoczyna się okres prawdziwego mówienia.
4. Okres poniemowlęcy trwa od pierwszego do trzeciego roku życia. W okresie tym dochodzi do wykształcenia się mechanizmów zapewniających człowiekowi właściwą postawę ciała. Zachodzą zmiany w ukształtowaniu kręgosłupa. Ulegają usprawnieniu mechanizmy nerwowe, od których zależy utrzymanie ciała i lokomocja. Doskonali się czynność ośrodków nerwowych kierujących czynności chodzenia.
Okres ten charakteryzuje się szybkim rozwojem mowy. Zasób słów poszerza się z dnia na dzień. Idzie to w parze z intensywnym rozwojem umysłowym, kształtuje się układ nerwowy a zwłaszcza kora mózgowa. Przeżycia uczuciowe dziecka są zmienne i krótkotrwałe, bardzo łatwo przechodzi ono od głośnego, żałosnego płaczu do radosnego śmiechu i odwrotnie. Jedną z podstawowych potrzeb jest potrzeba kontaktu emocjonalnego z innymi, tj. rodzicami, opiekunami, którzy powinni rozbudzać w dziecku przede wszystkim pozytywne uczucia społeczne.
W okresie tym dziecko przeżywa wiele obaw i lęków związanych z nowymi przedmiotami i sytuacjami. Coraz więcej sytuacji powoduje u dziecka gniew i reakcje agresywne. Dzieci w tym wieku lubią towarzystwo rówieśników i mimo iż nie potrafią jeszcze zorganizować zabawy, chętnie ze sobą przebywają, interesują się sobą wzajemnie. Duże znaczenie dla rozwoju społecznego mają zabawy tematyczne, które polegają pierwotnie na naśladowaniu prostych czynności dorosłych, jak również zabawy konstrukcyjne, które w miarę rozwoju koordynacji wzrokowo-ruchowej pozwolą na wydatne wzbogacenie tych czynności w następnym okresie rozwojowym.
5. Okres przedszkolny trwa od trzeciego do szóstego roku życia. Jest to okres dużej dynamiki psychicznego i fizycznego rozwoju dziecka. Okres ten nazywany jest także wiekiem zabawy, ponieważ dziecko przez zabawę uczy się i poznaje świat. Ważne jest, aby nie ograniczać mu tego. Zbyt mało ruchu, powietrza powoduje słabszy rozwój fizyczny. Brak zabawek, kontaktów z dorosłymi, z dobrami kultury opóźnia rozwój intelektualny, a nie zaspokojenie potrzeb psychicznych, zwłaszcza poczucia bezpieczeństwa i miłości może zaburzyć całość rozwoju psychicznego dziecka. Dzieci w tym wieku wykazują dużą potrzebę ruchu, są „żywe”, hałaśliwe, mówią wiele, miewają bujną wyobraźnię. Poszukują rówieśników, uczą się podporządkowywać grupie, niekiedy rezygnować z własnych zachcianek. W wieku około sześciu lat następuje przyspieszenie wzrostu ciała.
6. Okres szkolny jest to okres między rozpoczęciem nauki szkolnej a początkiem pokwitania. U dziewczynek odpowiada to przedziałowi wieku od sześciu do jedenastu lat, u chłopców od sześciu do dwunastu.
W tym okresie dziecko zaczyna tracić uzębienie mleczne i wyrzynają się pierwsze zęby stałe. Wzrastanie organizmu w tym okresie zostaje nieco spowolnione, ale następują zmiany w zakresie układu kostno-stawowego i mięśniowego. Kości grubieją, wzrasta masa mięśniowa. Dzieci wykazują dobrą koordynację ruchową, zwłaszcza szybkość wykonywanych ruchów, zręczność oraz precyzję i siłę. Jest to okres wielkiej chłonności umysłowej. Dzieci zapamiętują wiele szczegółów, łatwo przyswajają wiedzę, wszelkie umiejętności, oraz wykazują łatwość w nawiązywaniu kontaktów.
7. Okres pokwitania. Mianem pokwitania określa się okres wykształcenia się u dziewcząt i chłopców drugorzędowych cech płciowych oraz osiągnięcia dojrzałości płciowej. W okresie tym ustala się także równowaga hormonalna, w związku z tym następuje
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"
8