5033108991

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1.    Okresy rozwoju psychicznego człowieka

4.1.1.    Materiał nauczania

W życiu człowieka wyróżnia się następujące okresy rozwoju psychofizycznego:

1.    Okres prenatalny trwa od momentu zapłodnienia do momentu narodzin i wyróżnia się w nim trzy fazy. Faza jaja płodowego od zera do dwóch tygodni po zapłodnieniu, w tym okresie następuje bardzo intensywny podział komórek. Od trzeciego do siódmego tygodnia faza zarodkowa (embrionalna), formują się pierwsze narządy, tworzą się trzy listki zarodkowe, z których powstają poszczególne układy. W czwartym miesiącu ciąży kończy się faza embrionalna, zaczyna się faza płodowa. Do tego czasu powstały już wszystkie narządy. W trakcie kolejnych tygodni bardzo szybko zmienia się wygląd płodu. Szczególnie szybko w tym okresie rosną nogi i ręce. Rysy twarzy stają się delikatne. Na głowie oraz na całym ciele pojawia się meszek. Rosną również paznokcie u rąk i nóg. Poza tym rozwija się tkanka tłuszczowa. Chroni ona dziecko przed wszelkimi urazami. W czwartym miesiącu ciąży stwierdza się bardzo duże postępy w rozwoju układu nerwowego. Wykształcają się pierwsze odruchy, przede wszystkim odruch ssania i połykania. W tym okresie płód opanowuje umiejętność wykonywania ruchów świadomych. Do tego momentu występowały tylko odruchy. W kolejnych tygodniach następuje bardzo ważny proces dojrzewania płuc. Naczynia krwionośne płuc są na tyle sprawne, że pod koniec ósmego miesiąca ciąży płód może samodzielnie oddychać. Również ośrodkowy układ nerwowy jest już na tyle rozwinięty, że może koordynować przebieg procesu oddychania. W ostatnich trzech miesiącach ciąży płód zaczyna otwierać i zamykać oczy. Jest w stanie reagować na bodźce świetlne.

2.    Okres noworodkowy trwa przez pierwszy miesiąc po urodzeniu, należy do przełomowych okresów w życiu człowieka. W ciągu tego okresu organizm musi przystosować się do całkiem nowych warunków: konieczności regulacji temperatury ciała, zmiany sposobu oddychania, nerki zaczynają wydalać produkty przemiany materii. Do dziecka zaczynają docierać bodźce z zewnątrz stymulując układ nerwowy. Ruchy dziecka to początkowo nieskoordynowane, mimowolne odruchy bezwarunkowe. Dopiero z biegiem czasu uczy się ono wykonywać ruchy celowe i świadome.

Do charakterystycznych odruchów okresu noworodkowego pojawiających się w pierwszych dniach życia należą odruchy ssania, chwytania, pełzania i obejmowania. Ostatnie trzy zanikają w trzecim miesiącu życia, a odruch ssania występuje do szóstego miesiąca życia.

3.    Okres niemowlęcy trwa od czwartego tygodnia do ukończenia pierwszego roku życia dziecka. Jest to okres bardzo szybkiego rozwoju fizycznego i psychicznego, wyraża się to podwojeniem ciężaru ciała po piątym miesiącu życia, a w dwunastym miesiącu życia niemowlę waży już trzykrotnie więcej niż po urodzeniu. W okresie tym rozpoczyna się kształtowanie czynności ruchowych. Dziecko uczy się podnosić głowę, siadać, wstawać, a także chodzić. Równocześnie dokonuje się rozwój manualny, dziecko uczy się chwytać zabawki i manipulować nimi.

Charakterystyczne dla tego okresu jest duże zapotrzebowanie na sen. Początkowo dziecko śpi stale, budzi się tylko do karmienia. Po upływie pierwszego półrocza zaczynają wyrzynać się pierwsze zęby mleczne. W czasie tego okresu bardzo groźne są dla dziecka różne choroby, zwłaszcza zakażenia układu pokarmowego i infekcje dróg oddechowych, a także urazy mechaniczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"

7