5169916143

Punkt wyjścia folklorystycznej genołogii 57

tyiko o zdanie sprawy z folklorystycznej współczesności, lecz także i krytyczne spojrzenie na tradycję: kolbergowskie widzenie folkloru, choć uwolnione od romantycznych perspektyw, poważnie było ograniczone do „form świątecznych” - notowane przez niego teksty wypełniały wszakże tylko niewielki procent domen życiowej aktywności człowieka. Typologia sytuacji folklorotwórczych, uwolniona od aksjologicznych zobowiązań literaturoznawstwa, pozwoli zobaczyć, opisać i rozumieć nie tylko „teksty zachowania" świąteczne, lecz także pogardzaną przez badaczy działalności artystycznej, bylejaką codzienność. Nie tylko dobrzy gawędziarze, anęgdodarze i śpiewacy, lecz kolejkowi opowiadacze; rozgadani i w osobliwy sposób „szyfrujący” wypowiedzi użytkownicy „radio CB”; sensaci, za frapowani aferami i skandalami* bywalcy biesiad z bardzo mieszanym repertuarem, budowniczy ogródkowych altan , odwiedzający kamieniarzy żałobnicy („Sam, pan wybierz sobie memento” - jak odnotował E. Red-liński³⁰), dzieci, wpisujące nad wiek mądre teksty do sztambuchów³¹, zatroskani stanem świata autorzy wpisów do ksiąg intencyjnych w kościołach³².... itd., to przykłady rozlicznych wydzielanych i rozpoznawanych kompetencyjnie przez użytkowników sytuacji komunikacyjnych, które domagają się opisu i klasyfkacji. Użytkownicy precyzyjnie dobierają reguły kodowania, zestawy towarzyszących gestów, stosowne wartości, zasady przypisanego do tychże sytuacji decorum itd. Teksty werbalne, są dalece mniej istotne, bywają w nich tylko składowymi elementami, bywają raczej efektem sytuacji niż ich determinantą.

29

R. Sulima, Między rajem a śmietnikiem. Ikonosfera warzywnych ogródków, „Polska Sztuka Ludowa" 1990, nr 4.

^WE. Redliński, Nikiformy, Warszawa 1982.

³¹    Por. D. Simonides, Piktografia współczesnych albumików dziecięcych, „Polska Sztuka Ludowa” 1987, nr 1-4; tenże, O współczesnych pamiętnikach dzieci, Opole 1993.

32

P . Kowalski, Samotność i wspólnota...