5192604560

mechanizmy funkcjonowania i rozwoju społeczeństw, państw i zbiorowości międzynarodowej. Ludzie zwykle zadawali pytania o sens dziejów, o kierunki rozwoju społeczności międzynarodowej. Tak jest i dziś, po upadku ZSRR i państw tzw. realnego socjalizmu w Europie, dwóch wielkich bloków wojskowo-polit. Umocniła się pozycja USA, modelu państw demokratycznych i gospodarki rynkowej. Znalazło to wyraz w pojawiających się pracach teoretyków, myślicieli, uczonych. Mają one tłumaczyć to, co się stało i rysujące się trendy rozwojowe w końcu XX w. i pocz. XXI w. Wielki rozgłos uzyskała praca amerykańskiego politologa, filozofa Francisa Fukuamy pt. „Koniec historii” wydana w 1992r. Upadek ZSRR i systemu socjalistycznego autor metaforycznie określił jako „koniec historii” w dotychczasowym kształcie. Uważa on, że system demokratyczny w postaci liberalnej demokracji ma niepodzielny okres panowania. „Tylko liberalna demokracja nie jest obciążona fundamentalnymi wadami, sprzecznościami wewnętrznymi oraz niedostatkiem racjonalności czyli tym, co wiodło dawne ustroje do nieuchronnego upadku”, uważa Fukuyama. Książka ta budzi żywe dyskusje i nie zakończyła stawiania pytań. Następnym amerykańskim autorem książki pt. „Mocarstwa świata.

Narodziny - rozkwit - upadek” jest Paul Kennedy. Rozpatruje on zachowania wielkich mocarstw na przestrzeni pięciu wieków. Najnowsza teorią traktującą o biegu dziejów, dziś, jutro, jest „Zderzenie cywilizacji” Samuela P. Huntingtona. Autor jest profesorem Harvardu. Zaczęło się od jego artykułu pt. „Zderzenie cywilizacji” opublikowanego w kwartalniku „Foreign Affairs” - lato 1993r. W 1996r. pod tym samym tytułem autor ogłosił książkę, co pobudziło do dalszych dyskusji i zainteresowania jego poglądami.

2. Teoria „zderzenia cywilizacji” Samuela P. Huntingtona

Autor w swych publikacjach wymienia 7 kręgów cywilizacyjnych decydujących o przebiegu wydarzeń wczoraj, dziś i jutro. Stosunki miedzy kręgami określają linie konfliktów globalnych. Autor stwierdza: jestem „stanowczo przekonany, że w przyszłej polityce światowej nie będą decydować konkurujące ideologie czy bloki gospodarcze - lecz zderzenie wrogich sobie kultur. Jeżeli miałaby nastąpić nowa wojna światowa byłaby to wojna między odmiennymi cywilizacjami, przyszłe pola bitewne przebiegają wzdłuż frontów kulturowych”. Przez dziesięciolecia po II wojnie światowej gł. konflikty miały miejsce w „Trzecim Świecie”, regionach mało ustabilizowanych, między państwami „niezaangażowanymi” w bloki wielkich mocarstw, lecz wpływających na przebieg konfliktów. Obecnie świat wszedł w fazę wzrostu roli innych cywilizacji niż Zachodnia. Ta ostatnia dąży do wpływania na nie, ale zachowują one własną tożsamość. Kluczowym pojęciem teorii Huntingtona jest cywilizacja. Rozumie on ją jako wielką jednostkę kulturową z którą ludzie się identyfikują. Obejmuje ona; wspólny język, historię, obyczaje i religię. Ten ostatni element wpływa na wiele wydarzeń za sprawą fundamentalizmu islamskiego, chrześcijańskiego i hinduistycznego. Główna teza autora: „świat będą

w przyszłości cechowały głównie zmienne stosunki między 7-8 kręgami kulturowymi: zachodnim, islamskim, chińskim, japońskim, hinduistycznym, słowiańsko - prawosławnym, latynoskim i ewentualnie afrykańskim”.

Konflikty w przeszłości dotyczyły wrogich ideologii, w przyszłości będą miały miejsce między antagonistycznymi cywilizacjami, gł. między chińską, islamską i zachodnią. Tu będą powstawać lub zaostrzać się punkty zapalne kryzysów i tu może być przelewana krew. Krwawiące granice ma dziś głównie świat islamski, jednocześnie posiadający wysoki wskaźnik urodzeń. Sprawdza się to w konflikcie bałkańskim i czeczeńskim. Państwa islamskie wydały olbrzymie sumy na pomoc bośniackim muzułmanom, co przyniosło niekorzystne skutki dla prawosławnych Serbów. Główne kręgi cywilizacyjne: Zachodni: obejmuje Am. Półn., Europę Zach. i Środkową. Jest to krąg

18