5192605042

18

nego nie była zresztą głównym celVm diagnozy, jej zadania miały raczej nastawienie praktyczne.

Jeżeli powyższe obserwacje sa słuszne, należy to tłumaczyć zasadniczymi trudnościami. jakie występują przy podejmowaniu prób syntez teoretycznych bardziej złożonych sfer gospodarki socjalistycznej, a jest nia niewątpliwie sfera rozwoju regionalnego. Otóż teorie rozwoju regionalnego sa, z natury rzeczy, pochodna teorii rozwoju społeczno-gospodarczego. Założenia przyjmowane przy konstruowaniu makro-teorii rozwoju sa przenoszone do koncepcji opisujących i wyjaśniających jego regionalne zróżnicowanie. Wspomniana trudność polega na tyra, że, jak dotąd, nie istnieje pełna marksistowska analiza realnego socjalizmu (tzn. "teoria średniego zasięgu"). która mogłaby stworzyć teoretyczne podstawy dla formułowania tez o mechanizmach rozwoju regionalmego w gospodarce socjalistycznej (por. J. J. Wiatr, 1983, rozdz. X). Teoria ta dopiero sie tworzy, nawiazujac do marksowskiej teorii społeczeństwa socjalistycznego. Ta ostatnia odnosi sie jednak do społeczeństwa już ukształtowanego, nie zaś budującego dopiero ustrój socjalistyczny. W rezultacie, istniejące koncepcje rozwoju regionalnego w gospodarce socjalistycznej nawiązuj a do marksistowskiej teorii rozwoju w sposób deklaratywny. co nie chroni ich od popadania w sprzeczność z makroteoria. z której maja sie wywodzić.

Egzemplifikacja powyższych uwag może być krytyczne spojrzenie na podstawowa teorie rozwoju regionalnego w socjalizmie: teorie rozmieszczenia sił wytwórczych (por. K. Secomski, 1965).

Po pierwsze, jest to teoria normatywna, nie zaś wyjaśniająca. Jej przedmiotem jest ustalenie, jak być powinno, co nie jest w wystarczającym stopniu uzasadnione warstwa opisowa, a szczególnie eksplikatywne.

Po drugie, teoria rozmieszczenia sił wytwórczych w mniej lub bardziej wyraźnym stopniu (w zależności od swej konkretyzacji) opowiada sie za wyrównywaniem różnic międzyregionalnych jako podstawowym celem rozwoju regionalnego (nie