5194416032

nych w innych krajach socjalistycznych*. Przełamany został prawny monopol w dziedzinie działalności ubezpieczeniowej. Oprócz państwowych zakładów ubezpieczeniowych dopuszczono możliwość tworzenia zakładów ubezpieczeń w formie spółdzielczej oraz w formie spółek akcyjnych (z 51% udziałem Skarbu Państwa w kapitale akcyjnym). Uporządkowano zasady gospodarki finansowej pasowych zakładów ubezpieczeń, wprowadzono obowiązek publikowania ogólnych warunków ubezpieczeń i taryf. Zamiast ubezpieczeń obowiązkowych wprowadzono pojęcie ubezpieczeń ustawowych. Ustawa ta została znowelizowana w 1989 r**. Nowelizacja zniosła wszelkie ograniczenia związane ze strukturą własności powstających towarzystw ubezpieczeniowych. Generalne zasady regulacji rynku ubezpieczeniowego pozostały jednak bez zmian. Oznaczało to pewną liberalizację, ale było jeszcze warunków do tworzenia konkurencyjnego rynku ubezpieczeniowego. Prze wszystkim - nie wprowadzono żadnych kryteriów udzielania zezwoleń, nie sprecyzowano, kto w imieniu państwa miał sprawować nadzór nad rynkiem ubezpieczeniowym. Firmy ubezpieczeniowe z udziałem kapitału zagranicznego nadal nie miały dostępu do polskiego rynku. Konkurencja na tym rynku była nadal bardzo ograniczona.

Proces trasformacji ustroju gospodarczego i politycznego zapoczątkowany w 1990 r. wymusił kolejne zmiany prawno-instytucjonalne w sferze ubezpieczeń. Można powiedzieć, że system ubezpieczeń socjalistycznych był już niefunkcjonalny wobec potrzeb nowego ustroju kapitalistycznego - gospodarki rynkowej z dominacją prywatnej własności środków produkcji. Dla gospodarki rynkowej, opartej na swobodzie prowadzenia działalności gospodarczej oraz konkurencji, niezbędne jest funkcjonowanie rynkowego systemu finansowego, w którym szczególną rolę odgrywają banki oraz towarzystwa ubezpieczeniowe.

Od 1990 r. w Polsce mamy zatem do czynienia z systemem ubezpieczeń w gospodarce rynkowej.

Przełomowe znaczenie miało uchwalenie ustawy o działalności gospodarczej z 1990    . Ustawa ta wprowadziła faktyczną demonopolizację polskiego rynku

ubezpieczeniowego, określiła ogólne zasady prowadzenia działalności w zakresie ubezpieczeń majątkowych i osobowych. Do podstawowych zasad regulujących działanie polskiego rynku ubezpieczeniowego i reasekuracyjnego zawar-

Ustawa z dnia 20 września 1984 r. o ubezpieczeniach majątkowych i osobowych, Dz.U. nr 45, poz. 24.

Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniach majątkowych i osobowych , Dz.U. nr 30, poz. 160.

Ustawa z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej, Dz.U. nr 11, poz. 62.

14