5399619386

WIESŁAW WERESZCZYŃSKI

Nie było to raczej wynikiem objęcia przez Gotsche starszego całości lub części majątku należącego do najbliższej rodziny. W tej okolicy nie widać w dokumentach włości innych Schaffów z księstw świdnickiego i jaworskiego. Wyjątkiem byłyby dobra Henryka, syna Reinczke starszego w Proszówce, jeśli to o niego chodziło w dokumencie z 1369 r., co obecnie nie wydaje się pewne⁵⁴. Nie wiemy nawet, jak dalece ich krewni byli związani z tym regionem poza świadczeniem w dokumentach oraz czy rodziny Schaffów dokonywały tu transakcji w okresie słabo odzwierciedlonym przez źródła⁵⁵. W tej sytuacji, przyjęcie takiej drogi osiedlenia rycerzy z Kamienicy pod Karkonoszami nie byłoby słuszne.

Przybycie na ten teren mogło natomiast wynikać z układów rodzinnych, powstałych zarówno dzięki małżeństwom zawartym przez krewnych, jak i przez samego Gotsche I (pozyskiwanie dóbr przez rycerzy zwłaszcza świeżo przybyłych z Niemiec lub z innej dzielnicy odbywało się przecież i w taki sposób⁵⁶). Należy tu przypomnieć, iż przypuszczalny ojciec Małgorzaty, żony Gotsche II, Reinczke starszy, po śmierci pierwszej żony poślubił Zofię⁵⁷, wdowę po Rypercie Unvoglu (z rodziny Bolzów). Rypert otrzymał w 1315 r. wieś Kromnów wraz ze wszystkimi korzyściami i prawami książęcymi⁵⁸. Pozostawała ona własnością Bolzów do roku 1374. Nie jest wykluczone, że należały do nich jeszcze jakieś inne dobra u podnóża Gór Izerskich, mogli posiadać również wieś Kamienicę, znajdującą się w sąsiedztwie Kromnowa, na co wprawdzie brak dowodu, ale nie wydaje się to nieprawdopodobne⁵⁹. Majątek, który po zawarciu małżeństwa z Zofią uzyskał m.in. tutaj Reinczke, trafił później tylko w części w ręce w Mikołaja z Cisów (znaczenie w tej mierze miało, zdaje się, wyrównywanie z nim spraw majątkowych przez Henryka, syna Reinczke)⁶⁰. Inną (w tym czasie swoje sprawy majątkowe załatwiały na tym terenie rodziny Zedlitzów, Liebenthalów itd., lecz nie Schaffowie): w Cieplicach: 29 IX 1366, 30 IX 1366, 10 IV 1367, 13 VI 1367, 31 XII 1367, 3 I 1368, 29 V 1368, 2 VI 1368; w Jeleniej Górze: 61 1369, 211 1369 - dwa dokumenty, 14 IX 1369, 5 VIII 1370. Landbuch, t. I, nr 41, 61, 71, 207-210, 239, 310, 317, 318, 321, 324, 446.

⁵⁴    APWr, Fach XVIII, nr 3; Landbuch, 1.1, nr 256. W dokumencie z 12 III 1369 występuje Henricus Schapsch, zaliczany do rodziny Schaffów. Może tu jednak chodzić o osobę nie należącą do tego rodu. W dyplomie z 20 IV 1400 odnajdujemy z kolei Jorgena Schaptza, proboszcza w Gadinsdorf (Gaszów?) w dystr. lwóweckim. Wygląda na to, że była to rodzina o takim nazwisku. Materiały, G f. 161v. Chodziło w tym przypadku również nie o Strużnicę, jak zidentyfikowano tę miejscowość (Katalog dokumentów, t. V, nr 152), lecz o Proszówkę pod Gryfem. Por. Stelmach, Archiwum...[7], cz. II, s. 86-87 (zdecydowanie uważa go za Henryka Schoffa i podaje miejscowość Strużnicę).

⁵⁵    Proces, cz. II, s. 11-113.

⁵⁶    Sposoby nabywania majątków na Śląsku podaje w odniesieniu do przybyszów Jurek, Obce rycerstwo...[11], s. 90-91. Por. Proces, cz. II, s. 85.

⁵⁷    Jak wcześniej pisałem, mogła ona pochodzić albo z Rohnau (co opieram na RS, nr 3893 - Rypert Unvogel występuje tam jako szwagier Hartmana von Rohnau), albo z Oppelnów lub Haugwitzów, jak zakładali E. Voigt i K. Wutke. E. Voigt, Geschichte der Burg Kynast und ihrer Besitzer der Herren Schoff bzw. Semperfreien Grafen Schaffgotsch, Essen 1956 (według odbitki, s. 31); K. Wutke, Das Schaffgotsch Wappen am Erker der Kynaster Burgkapelle, maszynopis 1932 (według wyciągu w pracy Voigta, s. 165n). Charakterystyczny jest wszak fakt, iż zapisując dożywocie Zofii 14X111366 r. Reinczke starszy wyznaczył na opiekunów Mikołaja z Cisów, który wystąpiłby z jej strony, oraz Hentschila von Oppelna, reprezentującego, w mojej ocenie, raczej Schaffów (nie wykluczam, że pierwsza żona Reinczke pochodziła właśnie z tej rodziny, aczkolwiek więcej przemawia za tym, iż była z domu Haugwitz — krewnymi Reinczke były też Dorota i Anna, córki Rudigera von Haugwitza). Zob. Landbuch, 1.1, nr 322. Por. Proces, cz. II, s. 56, przyp. 72.

⁵⁸    Tekst dokumentu: R. Stelmach, Archiwum...[7], cz. II, s. 101-102.

⁵⁹    Jak wykazałem w cz. II, trudno tę wieś wiązać z Kemnitzami i jakąkolwiek inną rodziną rycerską. Proces, cz. II, s.114-115.

⁶⁰    Landbuch, t. I, nr 137, 246, 322 i 367. Reinczke starszy zapisał dożywocie Zofii na Helwigsdorf (Pogwizdów lub Nagómik), o czym wyżej. Następnie Henryk, syn Reinczke starszego, przekazał tę wieś Mikołajowi z Cisów (data nieznana, ale mogło to nastąpić w 1367 r.). Mikołaj z matką poświadczyli 5 XII 1368 r., że Reinczke sprzedał z tej wsi wspomnianym Dorocie i Annie, mniszkom w klasztorze św. Klary we Wrocławiu 6 grzywien, i w tym samym dniu Mikołaj zapisał z niej 2 grzywny córce siostry i klasztorowi w Strzegomiu.

18