5833211533

#

^ KAAITAŁLUDZKI

H

ziomie sensoryczno-motorycznym.³⁷ Znacznie obniżona sprawność spostrzegania. Różnicowanie jest zdecydowanie utrudnione na poziomie wszystkich zmysłów. U osób ze znacznym upośledzeniem umysłowym pamięć jest mechaniczna, również ograniczona, jej zakres i trwałość jest mała łub znikoma. Uwaga jest przeważnie mimowolna, przerzutna. Możliwość jej skupienia niewielka, słownictwo bardzo ubogie, mowa głęboko opóźniona,³⁸ Ekspresja emocji jest często silna ponadto czasem nieadekwatna. Odczuwają oni jednak potrzebę bezpieczew-stwa, miłości, kontaktów społecznych, potrafią wchodzić w interakcję i okazywać emocje takie jak np. sympatię?⁹ Podobnie jak w przypadku osób umiarkowanie upośledzonych nie zwykle istotne jest wdrażanie do wykonywania prostych czynności samoobsługowych, dbania o hi-gienę, przygotowywanie do kontaktu z otoczeniem np. poprze poszerzanie zasobu słownictwa.⁴⁰ Istotne jest również wdrażanie tych osób do wykonywania pracy chronionej, na spe-cjalnie dostosowanych stanowiskach pracy. Duże znaczenie może także odgrywać doświadczenie, jakie mogą oni zdobyć podczas pracy w Warsztatach Terapii Zajęciowej. Rozwój ru-chowy jest głęboko opóźniony a koordynacja ruchowa słaba. Czasem istnieje potrzeba in-strumentacji w celu umożliwienia poruszania wózki inwalidzkie, />/onizatory, chodziki.

Powyższe treści składają się na zobiektywizowaną i zgeneralizowaną wiedzę o pewnych mniej lub bardziej stałych właściwościach osób z umiarkowaną i znaczną niepełnosprawnością intelektualną. Odnoszą się one jednak do wyżej opisanych norm, zostały ocenione i sklasyfikowane z ich wykorzystaniem. Rzeczywistość jednak przedstawia się w zdecydowanie bardziej zróżnicowany sposób. Własne doświadczenia w pracy z osobami z umiarkowaną i znaczną niepełnosprawnością intelektualną pozwalają na stwierdzenie, iż wyżej opisane cechy są znacznie bardziej modalne, wrażliwe na czynniki środowiskowe i oddziaływania pedagogiczne, zwłaszcza te, które są oparte o założenia socjoekologicznego paradygmatu niepełnosprawności.

Przedstawiona powyżej charakterystyka specyficznych właściwości psychofizycznych osób niepełnosprawnych intelektualnie stanowi pewnego rodzaju uogólnienie, a co za tym idzie wymaga w każdym jednostkowym przypadku dokonywania indywidualnej oceny zarówno występujących ograniczeń, jak i posiadanego potencjału. Jednocześnie jednak wyznacza kierunki działań, w jakich prowadzona powinna być praca rewalidacyjna i pomocowa na rzecz osoby z niepełnosprawnością intelektualną, z uwzględnieniem poszczególnych okresów jej ontogenetycznego rozwoju. Szczególnie istotną rolę w budowaniu przestrzeni dla takiego rozwoju odgrywać będą procesy wspomagania organizowane na wczesnym etapie życia jednostki, stwarzające realne szanse na wypracowanie wielu umiejętności umożliwiających w konsekwencji samodzielne funkcjonowanie pomimo występujących ograniczeń.

³⁷    J. Wyczesany: Oligofrenopedagogika. Impuls. Kraków 1998.

³⁸    M. Bogdanowicz: Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym. Warszawa 1985.

³⁹    J. Wyczesany: Oligofrenopedagogika. Impuls. Kraków 1998.