5895614163

244 ARTYKUŁY

dokumentacji i opieki nad przejętymi księgozbiorami, bez względu na ich pochodzenie i charakter. Odtąd wyrażone tam principia stanowią zasadę polskiej polityki bibliotecznej.

Równocześnie ze Stanowiskiem Forum PTB przyjęło Program działań w zakresie informacji o zbiorach przemieszczonych i przejętych⁸. Między innymi praktycznymi poczynaniami zaproponowano tam powołanie pracowni, której „zadaniem byłoby zgromadzenie, opracowanie, przechowywanie oraz udostępnianie pełnej dokumentacji (rozproszonej w źródłach drukowanych i rękopiśmiennych, kartotekach oraz innych materiałach przechowywanych w instytucjach naukowych) na temat zbiorów przemieszczonych”.

Dzięki życzliwemu zrozumieniu dla tej inicjatywy ze strony dyrekcji Biblioteki Narodowej oraz MKiS już od 1.10.1990 r. powołana została w BN Pracownia Dokumentacji Księgozbiorów Historycznych. Jej głównym zadaniem jest przygotowanie informatora o polskich i powstałych do 1950 r. na ziemiach polskich księgozbiorach historycznych. Obok tego Pracownia prowadzi szeroką akcję dokumentacji polskich zbiorów zabytkowych za granicą (np. w Bibliotece Polskiej w Paryżu, Ukraińskiej Bibliotece Narodowej w Kijowie). Nawiązane zostały kontakty międzynarodowe, które już owocują i zapowiadają dalsze pogłębienie współdziałania w zakresie rejestracji i ochrony polskiego dziedzictwa piśmienniczego. Coraz bardziej wzrastające zadania Pracowni wskazują, że była ona i jest placówką potrzebną⁹.

Po ustanowieniu w czerwcu 1990 r. urzędu Pełnomocnika Rządu do Spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturalnego za Granicą zaproszono PTB do współpracy z jego Biurem. Uczestniczyło, i nadal uczestniczy, w pracach zespołu zajmującego się dokumentacją strat bibliotek polskich w czasie II wojny światowej. W wyniku intensywnych prac powstała publikacja Straty bibliotek w czasie II wojny światowej w granicach Polski z 1945 roku ¹⁰. Obecnie daleko zaawansowane są przygotowania do drugiej, znacznie rozszerzonej i poprawionej edycji tego raportu oraz do wydania „Wykazu bibliotek na ziemiach wschodnich w okresie II Rzeczypospolitej”. Ta ostatnia publikacja jest niecierpliwie oczekiwana nie tylko przez bibliotekarzy, ale jej opracowanie nastręcza ogromne trudności W ramach programu Pracowni przygotowano również inne wydawnictwa¹¹, a następne znajdują się w trakcie opracowywania. Systematycznie rosnące zadania tej placówki wskazują, że również owa inicjatywa nie była chybiona.

Towarzystwo starało się o pogłębienie — poprzez teoretyczną refleksję księgoznawczą — wzbogacenie i upowszechnienie doświadczeń fachowych obu

*    Tamie, ł 1S-16.

* Tamże. s. 7-69. — ..Now. PTB” z 9 września 1993 r. s. 1-6.

¹⁰    Wstępny raport o stanie wiedzy. Cz. 1-3. Warszawa 1994.

¹¹    B. Bieńkowska: Straty bibliotek polskich w czasie II wojny światowej. Warszawa 1994. Wersja ang.: Losses of Polish libraries during world war II. Warszawa 1994. — A. Mężyński: Kommando Paulsen, październik-grudzień 1939 r. Warszawa 1994. — Spis bibliotek polskich, których zbiory zostały skonfiskowane przez Niemców w okresie II wojny światowej. Nr 1. Warszawa 1996. — Spis polskich księgozbiorów prywatnych sknfiskowanych przez Niemców w okresie II wojny światowej. Nr 1. Warszawa 1996. — U. Paszkiewicz: Rękopiśmienne inwentarze i katalogi bibliotek z ziem wschodnich Rzeczypospolitej (spis za lata 1553-1939). Warszawa 1996. — J. Wojakowski: Księgozbiory Eustachego Kajetana Sapiehy (1797-1860) i Wacława Seweryna Rzewuskiego (1785-1831). Warszawa 1996.