Architektura prowincji rzymskiej
Architektura wczesnochrześcijańska i bizantyjska
Cyrk Flawiusza (amfiteatr Flawiuszów) w Puteoli
6 co do wielkości amfiteatr
Posiadał 3 kondygnacje
Piętro pierwsze i drugie było arkadowe
Trzecie piętro posiadało prostokątne okna
Wysokość muru to 30m, a jego szerokość 2-3m
Kształt eliptyczny (130x100m)
Przeznaczony dla 23tys. Osób
Zbudowany za cesarza Wespazjana
Gereza - miasto rzymskie (obecnie D\
erasz w środkowej Jordanii)
Powstało najprawdopodobniej w IV w. p.n.e.
Lata świetności przypadaja na I i II w. n.e.  za cesarstwa rzymskiego
Szczątki dwóch kościołów
ruiny dwóch rzymskich teatrów
owalne forum
kompleks łaz
ni
Hipodrom
Światynie Zeusa i Artemidy
Biblioteka
A
uk Hadriana
Cardo Maximus  główna ulica z
kolumnadą
Owalne forum
A
uk Hadriana
18
Dwie główne ulice na osiach wschód  zachód i północ  południe (Cardo Maximus)
Teatr w Gerazie Nimfeum
Nimfeum (łac.) lub (gr.) nimfajon - rodzaj fontanny, wodotrysku obudowanego w formie
kaplicy z apsydą lub z kru\
gankami. Nimfeum poświęcone było nimfom związanym z wodą.
Spotykane w staro\
ytnym Rzymie.
Timgad  następca rzymskiego obozu
Miasto poło\
one w płn. Afryce (obecnie Algieria)
Powstało za cesarza Trajana
Teatr
Biblioteka (ok. 25tys.)
19
Amfiteatr rzymski w Timgadzie
A
uk Triumfalny Trajana w Timgadzie
Palmira (Syria)
Świetnie rozwinięta ju\
w II w. p.n.e.
III w. n.e.  okres świetności
Na szlaku jedwabnym
Światynie:
o Baala  najlepiej zachowana na terenie miasta, poło\
ona w południowo-
wschodniej części kompleksu. Bezpośrednie wejście do miasta prowadzi
przez zrekonstruowany, monumentalny łuk. Połączony był on ze świątynią
rzędem kolumn, zachowanych obecnie tylko we fragmentach. Jego
przedłu\
enie stanowi kolumnada w kierunku północno-zachodnim,
wyznaczająca główną ulicę miasta.
o Baala Shamina  prowadzi do niej poprzeczna ulica
o Nebo (Allat)
Teatr  na południe od centralnej
kolumnady
Senat
Agora
Tetrapylon (monumentalna brama o
czterech wejściach stawiana na
skrzy\
owaniu głównych arterii) -
mniej więcej w 1/3 jej długości
wznosi się potę\
ny, równie\

zrekonstruowany tetrapylon,
maskujący krzywiznę
palmyreńskiego cardo podobnie jak łuk Tetrapylon
Wielka kolumnada
Akwedukty
Dolina Grobów - szereg nietypowych budowli na południowy zachód. Są to wolno
stojące, kamienne wie\
e grobowe o kwadratowej podstawie, z I i pocz. II w. W ich
bogato zdobionych wnętrzach (m.in. popiersia portretowe zmarłych) umieszczano
trumny z ciałami.
20
Miasto zostało zniszczone w 743r. przez najazd Arabów, a następnie ucierpiało w
trzęsieniu ziemi.
Upadek cesarstwa
330r.  przeniesienie stolicy z Rzymu do Konstantynopola
Bazylika św. Pawła za murami w Rzymie
Zbudowana w latach 386-440
Pięcionawowa budowla poprzedzona
została atrium
dziedziniec otoczony granitową
kolumnadą
Pod łukiem tęczowym kończącym
nawę główną umieszczony jest grób
św. Pawła przykryty gotyckim
baldachimem wykonanym przez
Arnolfo di Cambio w 1285
Apsyda kończąca nawę główną jest
ozdobiona mozaiką w stylu
bizantyjskim
21
Stara bazylika św. Piotra w Rzymie
Zbudowana około 336r. n.e. jako świątynia memorialna nad grobem świętego Piotra
wym. 122,0 x 64,0 m
pięcionawowa bazylika zakończona poprzeczną nawą  transeptem z przylegającą do
niej absydą w osi nawy głównej
Od wschodu poprzedzało ją du\
e atrium z fontanną umieszczoną w jego części
centralnej
Przetrwała do początku XVI w.
22
Rawenna
Kościół św. Apolinarego
Kościół św. Witalisa
23
Kościół św. Witalisa w Rawennie
Baptysterium (z łac. baptisterium)  budowla wznoszona przez chrześcijan, przeznaczona do
ceremonii chrztu, zazwyczaj usytuowana w pobli\
u kościoła.
Przykład:
Baptysterium św. Giovanniego w Rawennie
24
Kopuły
Pendentyw (\
agielek)  element naro\
ny w postaci sklepienia o kształcie trójkąta
sferycznego. Umo\
liwia przejście z planu kwadratu do koła, na którym opiera się kopuła.
Pendentyw stosowany był w architekturze bizantyjskiej, rozpowszechnił się na Rusi.
Trompa  naro\
ny detal architektoniczny (wysklepek) pozwalający na przejście z rzutu
czworobocznego do ośmiobocznego, koła, a nawet elipsy (przykładem elipsy jest katedra
w Pizie) stanowiącego podstawę kopuły. Trompa jest rodzajem małego sklepienia zło\
onego
z łęczków zwiększających się ku górze.
25
Hagia Sophia w Konstantynopolu  kościół Mądrości Bo\
ej
Projekt  Anthemiusz z Tralles i Izydor z Miletu
Zbudowany w latach 532-537.
Do kwadratu o wym. 33x33m dobijają dwa półkoliste przęsła nakryte półkopułami
Pełna kopuła na \
aglach - kopuła o średnicy podstawy wynoszącej 31,2 m na krótszej
osi, zaś 32,8 m na dłu\
szej. Wysokość od posadzki do najwy\
szego punktu kopuły to
55,6 m. Konstrukcja opiera się na czterech potę\
nych filarach umieszczonych w
naro\
ach kwadratu. Obcią\
enia przenoszone są przez cztery pendentywy. Jest to
rozwiązanie typowe dla architektury bizantyjskiej.
Wnętrze kopuły pokrywała złota mozaika a na pendentywach umieszczono wielkie
postacie cherubinów.
Kościół poprzedzają dwa narteksy  wewnętrzny i zewnętrzny otwarty na prostokątne
portykowe atrium. Ma ono wymiary (ok 60 x 40 m). W środku atrium znajdowała się
niegdyś fontanna, zaś prowadzącymi stąd schodami dochodziło się do licznych wejść
w fasadzie kościoła.
Wnętrze z białego, niebieskiego, zielonego i czarnego marmuru
Mozaika pokrywa \
agle i kopuły
Minarety dobudowane póz
niej
Miał ja przyćmić zbudowany naprzeciw Błękitny Meczet
26