Techniki projekcyjne

TECHNIKI PROJEKCYJNE
Definicje metody projekcyjnej:
- L. K. Frank: Projekcyjna metoda badania osobowoSci polega na przedstawieniu badanemu
sytuacji bodxcowej, nie mającej dlań znaczenia arbitralnie ustalonego przez eksperymentatora.. ale
zarazem takiej, która będzie mogła nabrać znaczenia przez to, iż osobowoSć badanego narzucie jej
indywidualne znaczenie i organizację
- S. Deri, D. Dinnerstein, J. Harding, A.D. Pepitone: Istotną cechą technik projekcyjnych jest to,
iż odpowiedzi nie są traktowane zgodnie z ich brzmieniem, tj. w sposób, w który chciałby je
pojmować badany, gdyby rozumiał wskazówki testu, lecz są one interpretowane zgodnie z pewną
teorią psycholog. Dotyczącą reakcji podmiotu w sytuacjach testowych .
W technikach projekcyjnych zadaniem podmiotu jest zorganizowanie (nadanie znaczenia lub
zinterpretowanie) pewnej sytuacji bodxcowej, która nie ma w samej sobie jednoznacznej, narzucającej się
struktury. Umożliwia nam to wgląd w jego predyspozycje bez jego wiedzy.
Aby umożliwić ukrycie rzeczywistych celów badacza stosuje się metodę, która polega na tym, że badany
ujawnia swoje potrzeby i rzeczywiste wartoSci za poSrednictwem innej osoby lub postaci fikcyjnej, z
którą, jak sądzimy, utożsamia się.
- Przykład: technika kończenia historyjek - zazwyczaj prosi się badanego by
odpowiadał nie tak jak by sam się zachował lecz jak zachowałby się bohater opowiadania. W ten
sposób badany ma większe szanse w sposób nieskrępowany ujawnienia swoich uczuć.
- Nie należy jednak sądzić, że można w sposób bezpoSredni wnioskować o cechach respondenta
ze sposobu zachowania się, życzeń, ideologii i wartoSci postaci, z którą się on identyfikuje.
Projekcji mogą podlegać różne poziomy osobowoSci np. sumienie, mechanizmy obronne itd.
Dlatego zinterpretowanie takiego materiału jest na ogół bardzo złożone i wymaga poważnego
szkolenia i doSwiadczenia
Techniki projekcyjne mogą być wykorzystywane tak i przez psychologa klinicznego jak i przez socjologa:
- psycholog kliniczny ma do dyspozycji szereg wypróbowanych technik
projekcyjnych (np. test tematycznego postrzegania) oraz ma dostęp do standaryzowanych metod
zbierania materiałów, punktowania wyników oraz sposobów interpretowania tych testów.
- Socjolog natomiast nie ma do swojej dyspozycji wypracowanych technik projekcyjnych.
Obecnie istnieje szereg różnorodnych technik, które zostały opracowane przez poszczególnych
badaczy dla okreSlonych celów, jednak tylko nieliczne z nich zostały użyte w więcej niż jednym
badaniu, a żadna z nich nie posiada szerszej bazy eksperymentalnej. Techniki te różnią się od
siebie np. stopniem skutecznoSci z jaką maskują swoje cele badawcze.
I. Techniki słowne:
1. Technika kojarzenia słów:
� Oparta na klasycznej technice kojarzenia słów zastosowanej wiele lat temu przez Carla Junga w
badaniach nad zaburzeniami psychicznymi.
� Badanemu wymienia się pewną iloSć słów, jedno po drugim i prosi się go aby podał pierwszą
mySl jaka mu się skojarzy z każdym słowem.
� Niektóre ze słów użytych jako bodxce mają charakter neutralny, inne pozostają w związku z
badanymi postawami społecznymi.
2. Technika kończenia zdań:
� Badanemu przedstawia się szereg niedokończonych zdań i prosi by je dokończył, kładąc z reguły
nacisk na szybkoSć odpowiedzi.
� Przykład: przy badaniu postaw wobec murzynów taki test mógłby zawierać zdania:
O Kiedy Murzyn siada obok niego w autobusie, John...
O PrzejScie przez dzielnicę murzyńską jest...
O Murzyni są...
� TreSć odpowiedzi może umożliwić nam zdobycie poważnej wiedzy o badanym. Jeżeli jednak
badani są na wyższym poziomie umysłowym istnieje mała szansa, że cel badania uda się
dostatecznie ukryć, nawet jeSli dołączymy zdania o charakterze neutralnym dla zagadnienia.
� Nadal jednak mało wiemy czy lepiej formułować zdania w trzeciej osobie ( Murzyni, których
John zna... ), czy też w pierwszej ( Murzyni, których znam... )
3. Technika kończenia historyjek i dyskusji:
� Badanemu przedstawia się fragment historyjki bądx też dyskusji wystarczający aby zwrócić
jego uwagę na dane zagadnienie, ale nie wystarczające aby można było stwierdzić jak
zdarzenia potoczą się dalej, następnie prosi się badanego by dorobił zakończenie
� Przykład:
X, który wychował się w przekonaniu, że wojna niczego nie załatwia, melancholijnie
rozważa możliwoSć powołania go do wojska. Spotyka swojego przyjaciela i idą razem
na piwo.
Y, został powołany do wojska i znajduje się obecnie w drodze do swej jednostki. Mówi
on X-owi, że spodziewa się, iż poSlą go na teren działań wojennych na Pacyfiku.
Perspektywy te bardzo go cieszą i powiada, że z prawdziwą przyjemnoScią zrzuci
ubranie cywilne i włączy się w działania wojenne.
Jak jest możliwe, pyta X, że.......
� Stosuje się też pytania o charakterze projekcyjnym, które podobne są pod pewnym
względem do zwykłych pytań otwartych. Pytanie może dotyczyć np. pewnego
fikcyjnego zdarzenia, np. PrzypuSćmy, że przyleciał na naszą planetę człowiek z
Marsa i Pan był pierwszą osobą, która miała mu odpowiedzieć na pytanie jacy ludzie
żyją na Swiecie. Co by Pan odpowiedział? .
� Kwestionariusz Levinsona składa się z 8 pytań dot. niezwykłych wydarzeń lub
przeżyć, które mogłyby mieć duże znaczenie emocjonalne dla badanych. Odpowiedx
jest kodowana wg zespołu kategorii, o którym zakłada się, że obejmuje wskaxniki
wysokiego lub też niskiego etnocentryzmu.
II. Techniki obrazkowe:
1. Test tematycznego postrzegania:
� Składa się z serii niejednoznacznych obrazków. Badanego prosi się aby opowiedział
historyjkę na temat każdego obrazka ( Co się tam dzieje obecnie? , Jak do tego doszło? , Co
będzie w przyszłoSci? )
� Zakłada się, że w ten poSredni sposób badany powie nam coS o sobie samym
� Każda postać w toku akcji, którą badany się interesuje, z którą, jak sądzimy, może się
identyfikować, jest Srodkiem za pomocą którego może on wyrażać własne skłonnoSci.
� Jednak nawet przy zastosowaniu tego testu owe podstawione tendencje mogą ulec
przekształceniu na skutek działania nieSwiadomych mechanizmów obronnych, lecz test ów
często dostarcza także wskaxników działania owych mechanizmów.
2. Test stosunków międzyludzkich:
� Został opracowany przez ekipę badaczy z uniwersyteckiego studium stosunków
międzygrupowych
� Składa się z 10 rysunków, z których każdy przedstawia jakąż niejednoznaczną sytuację
kontaktu międzygrupowego.
� Jeden z obrazków przedstawia np. scenę w czasie meczu koszykówki, w której zawodnik o
białej skórze leży na podłodze, a nad nim stoi zawodnik Murzyn
� Inny obrazek może przedstawiać scenę w restauracji, w której w drzwiach stoi trzech
Murzynów i rozmawia z kelnerem, który podniósł rękę.
� Każda ze scen może być interpretowana jako przedstawiająca bądx nie przedstawiająca
konfliktu.
� Badanych prosi się aby o każdej scenie opowiedzieli krótką historię, które są póxniej oceniane
w zależnoSci od tego czy pojawił się w nich konflikt, jak dalece badani potępiają ów konflikt, jak
zostanie on rozwiązany itd.
3. Test porządkowania obrazków (Tomkins):
� składa się z 10 scen, z których każda składa się z 3 obrazków.
� badani mieli uporządkować te obrazki w kolejnoSci czasowej oraz ułożyć historyjki na ich
temat
� sposób ułożenia obrazków dostarczał bardzo prostego wskaxnika natężenia postaw (test ów
mierzył postawy wobec pracy), podczas gdy sama treSć opowiadania dostarczała materiału
umożliwiającego wgląd w ukryte czynniki wyznaczające owe postawy
4. Test sytuacji społecznych (Radke, Trager, Davis):
� Składa się z szeregu obrazków (przedstawiały one dzieci w szkole, na placu zabaw czy na ulicy)
oraz z szeregu pytań dołączonych do każdego obrazka
� Test ten badał wyobrażenia i postawy dzieci dotyczące jak Murzyni i biali czy protestanci,
katolicy i Żydzi
� We wszystkich przypadkach przeprowadzający wywiad okreSlał przynależnoSć grupową postaci
na obrazku w toku wywiadu.
� Na podstawie reakcji dzieci na różne obrazki okreSlano natężenie ich poczucia przynależnoSci
grupowej oraz cechy przypisywane przez nie różnym grupom
III. Techniki zabawowe:
1. Techniki polegające na manipulowaniu lalkami:
� Badano postawy małych dzieci
� Evans i Chein przedstawiali dzieciom pewną iloSć lalek białych i kolorowych i prosili je,
aby bawiły się tymi lalkami w okreSlony sposób np. w organizowanie przyjęcia, tak jakby kręciły
film
� Włączenie bądx wyłączenie z zabawy lalek kolorowych oraz role przeznaczone dla nich w tej
zabawie dostarczały prostego, obiektywnego wskaxnika za pomocą którego mierzono postawy
badanych wobec dzieci murzyńskich
2. Test lalkowy + materiał obrazkowy:
� Hartley i Schwarz badania nad postawami dzieci wobec dzieci z innych grup społ.
� Malowane dekoracje zawierały elementy charakterystyczne dla dzielnicy katolickiej na jednym
obrazku, dzielnicy żydowskiej na drugim oraz typowej dzielnicy zamieszkałej przez klasę
Srednią, pozbawioną religijnych znaków na trzecim obrazku.
� Odpowiednio dobrane grupy rodzinne lalek umieszczano na tle różnych dekoracji i dzieci miały
się bawić w takie sytuacje społeczne jak przyjęcie urodzinowe, jazda autobusem do szkoły itd.
IV. Techniki psychodramatyczne:
� Metoda ta wymaga aby badany odgrywał pewną rolę bądx samego siebie bądx kogokolwiek
innego, i pełniąc ją zachowywał się tak jak w realnej sytuacji życiowej.
� Przykład: jeżeli badamy białego możemy mu kazać odgrywać rolę Murzyna robotnika
przemysłowego, który opuScił kilka dni w pracy i który musi wytłumaczyć się majstrowi w tej
nieobecnoSci
� Sposób w jaki badany odgrywa swoją rolę, przeszłoSć jaką do niej dorabia, dadzą zapewne
wiele materiału umożliwiającego poznanie jego postaw
� Badacz może dokonać zapisu jego zachowań dla celu dalszej analizy, bądx też może je
skategoryzować na miejscu stosując różne skale itp.
� Psychodrama jest jednym wielu narzędzi, które nadają się do systematycznego badania
umiejętnoSci społ. Umożliwia ona postawienie badanego w sytuacji, w której możemy
obserwować jak zachowuje się on w stosunkach z innymi ludxmi.
Wady technik projekcyjnych:
- cel powyższych technik może być ukryty jedynie przed najbardziej naiwnym respondentem
- złożonoSć samych technik oraz brak standaryzacji większoSci metod uniemożliwiają ich
praktyczne zastosowanie w badaniach na większą skalę
- mimo obiecujących zapowiedzi, że techniki projekcyjne będą metoda badawcza o rozległych
zastosowaniach, umożliwiającą sięgnięcie głęboko pod zewnętrzną warstwę postaw i opinii
zapowiedx ta nie została jak dotychczas zrealizowana.
Jednak w najbliższej przyszłoSci techniki projekcyjne mogą odegrać największą rolę w
intensywnych, prowadzonych a małą skalę, laboratoryjnych badaniach postaw społ.
Testy pozornie zadaniowe do badania postaw społ.
Newcombe badania nad znaczeniem klimatu społecznego dla niektórych determinantów informacji:
� Badanie to wykazało, że studenci będący zwolennikami gen. Franco mieli wyraxną tendencję
do większego niż reszta znajomoSci tych faktów, które były dla Franco życzliwe oraz do
nieznajomoSci tych, które były dla Franco nieżyczliwe
� U studentów o orientacji antyfrankistowskiej występowała tendencja odwrotna
� Newcombe komentuje te wyniki stwierdzając, ze jeSli chodzi o problemy trudne, domysły
będą zapewne iSć w kierunku zgodnym z postawami badanego.
Tego rodzaju stwierdzenia doprowadziły do rozwoju poSrednich, zamaskowanych technik
badania postaw społecznych, polegających na zastosowaniu testu zadaniowego, dostatecznie
trudnego lub złożonego, aby na sposób jego wykonania mogły mieć wpływ postawy badanego
� W odróżnieniu od instrukcji, które są używane w niektórych testach projekcyjnych, w których
zapewnia się badanego, że poprawna odpowiedx istnieje, tutaj każe się wierzyć, że istnieją
odpowiedzi słuszne i błędne i stara się wzbudzić w nim dążenie do wypełnienia zadań tego
testu możliwie jak najlepiej.
Campbell reguła konstruowania takich testów:
Znajdx takie zadanie, które będzie miało charakter rzeczowy dla twoich respondentów i, które
wszyscy będą starać się wykonać możliwie dobrze. Uczyń zadanie dostatecznie trudnym bądx też wex
taką dziedzinę rzeczywistoSci, w której badani mają małe doSwiadczenie lub też małą wiedzę.
Wypełnij test treScią powiązaną z badanymi przez ciebie postawami. Szukaj w odpowiedziach błędów
systematycznych bądx też jakiejkolwiek innej systematycznej tendencji w sposobie wykonania
zadania. JeSli takie odchylenia znajdziesz, wydają się one dostateczną podstawą do wnioskowania o
postawach .
Niektóre techniki pozornie zadaniowe używane dotychczas do badania postaw społ.:
1) Test informacyjny:
� Hammond zastosował ten test m.in. do badania postaw robotników wobec nadzoru
� Kwestionariusz zawierał 3 rodzaje pytań:
O Pierwsza grupa składająca się z 8 pytań zmuszała respondenta do wyboru dwóch
odpowiedzi, z której każda była równie błędna, ale w odwrotnym kierunku od
odpowiedzi poprawnej, np. przeciętny zarobek robotnika w przemySle wojennym w
roku 1945 wynosił:
a) 37 $, b) 57 $
O Druga grupa składała się z 12 pytań i wymagała od respondenta odpowiedzi na
pytanie w sprawie o której nie mógł on posiadać żadnej informacji
O Trzecia seria pytań składała się z 12 pytań na stopień poinformowania
(wprowadzone po to by przekonać respondenta, że odpowiada on rzeczywiScie
na test stopnia poinformowania) pomieszanych z 20 pytaniami wspomnianymi
powyżej
� Zbudowane przez Hammonda skale bezbłędnie wyłoniły grupę składającą się z członków
związków zawodowych oraz grupę z dwóch klubów buisnessmanów.
2) Testy polegające na rozumowaniu:
� dzięki laboratoryjnym badaniom procesów rozumowania wiemy, iż wnioskowanie
sylogistyczne nie zawsze jest dokonane w sposób logiczny; bardzo często zależy ono od treSci
sylogizmu
� W swych badaniach nad postawami wobec Japończyków Morgan posługiwał się testem
sylogistycznym, w którym wszystkie alternatywne konkluzje były fałszywe.
O Nadawał sylogizmowi charakter stwierdzeń abstrakcyjnych typu: żadne A nie są B;
niektóre C są B; z tych dwóch stwierdzeń należy wnioskować iż ... .
O Następnie napełniał je treScią : godny szacunku człowiek nie popełnia czynów
haniebnych , bombardowanie Pearl Harbour przez Japończyków było czynem
haniebnym , Z tego należy wnioskować, iż... .
O Różnice w sposobie odpowiedzi na sylogizm podany w postaci neutralnej oraz w
postaci naładowanej emocjami były przesłanką dla wniosków o postawach badanych
wobec danej grupy.
3) Ocena opinii grupy:
� WiększoSć ludzi ma tendencje do przeceniania iloSci osób zgadzających się z ich własnymi
opiniami. Fakt ten skłonił badaczy do badania postaw społ., przez zwracanie się do
respondentów z proSbą, aby ocenili jaki procent członków danej grupy zgodziłoby się z
okreSlonym poglądem
� Są jednak też zastrzeżenia do tej metody:
O Aczkolwiek u większoSci badanych zniekształcenia idą w kierunku zgodnym z ich
życzeniami, u niektórych osób i w pewnych okolicznoSciach zniekształcenia te idą w
kierunku przeciwnym (odzwierciedlają raczej ich lęki niż nadzieje). Nie
przeprowadzono jeszcze dostatecznej iloSci badań, które by wskazywały w jakich
warunkach zniekształcenie w ocenie będzie miało tendencję do ujawniania nadziei a w
jakiej lęków.
O Ponadto niezbędna jest tutaj pewna ogólna znajomoSć opinii grupy, z którą można by
skonfrontować opinie indywidualne. Inaczej będziemy musieli zastosować wątpliwą
procedurę posługiwania się oceną przeciętną jako wzorcem do porównań
4) Testy postrzeżeniowe i pamięciowe (E.L. i R. E. Horowitz):
� Badania nad kształtowaniem postaw rasowych
� Zastosowano pewną iloSć technik opartą na złożeniu, iż postrzeganie i pamięć są pod silnym
wpływem zarówno indywidualnych predyspozycji jak i też przeszłoSci badanego
� Jeden z tych testów (ang. the Aussage Test) polegał na pokazywaniu badanym
skomplikowanego obrazu w ciągu 2 lub 3 sekund, po czym zadawano serię standaryzowanych
pytań mających stwierdzić co badani spostrzegli i zapamiętali. Np. po pokazaniu obrazu na
którym nie było murzyna zadawano pytanie Co robił kolorowy mężczyzna stojący w kącie
pokoju? . Im starsze dzieci tym częSciej przypominały sobie, że widziały Murzyna
pełniącego funkcję służącego.
� Test zasięgu spostrzeżenia składał się z serii plansz z których każda zawierała 10 rysunków.
Pokazywano je dzieciom przez 10 sekund, a następnie proszono aby powiedziały jakie rysunki
zapamiętały (w starszych grupach Murzyni zapamiętywani byli częSciej)

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
5 badania etnograficzne i techniki projekcyjne
przeglad graficznych technik projekcyjnych
techniki projekcyjne slajdy
OPIS TECHNICZNY PROJEKTOWANEGO SYSTEMU ODPROWADZANIA ŚCIEKÓW
techniki projektowania przypadkow 1
inżynieria leśna drogi leśne budowa inwentaryzacja elementy techniczne projekt budowlany (2)
Student techniki projekcyjne4
przeglad technik projekcyjnych
brim (techniki projekcyjne)
05 Techniki projekcyjne
512 wytyczne techniczne G 4 projekt

więcej podobnych podstron