6355536957

62

na mapach w układzie 1992 ze stanem rzeczywistym. Na terenach rolniczych stwierdzono 1,7 km nowych fragmentów dróg, nie zaznaczonych na mapie w skali 1:10 000. Są to przeważnie krótkie odcinki prowadzące do nowobudowanych domów. Fragmenty, które zaznaczono na mapie, a w terenie ich występowania nie potwierdzono, wyniosły łącznie 3,9 km. Do tej grupy należą głównie drogi wytyczone pomiędzy dwoma współcześnie opuszczonymi działkami. Różnice te nie wpływają istotnie na wartość gęstości dróg dla terenów rolniczych obliczoną z map topograficznych. Podobne obserwacje poczyniono w zlewni Bystrzanki (Soja 2002). Największe różnice występują na terenach leśnych. O ile przebieg dróg w małych płatach lasu jest akceptowalny, to w dużych kompleksach jest zupełnie zafałszowany. Na terenie Pogórza Ciężkowickiego sytuacja taka dotyczy m.in. Pasma Brzanki. Szczegółowej analizie poddano fragment zlewni Pożory, której południowa część leży na terenie zwartego kompleksu leśnego. Według mapy w skali 1:10 000 gęstość sieci drogowej wynosi tu 3,3 km/km², a w rzeczywistości 11,5 km/km².

Przy ekstrapolacji wszystkich poprawek na obszar całego Pogórza Ciężkowickiego gęstość dróg obliczona z map topograficznych w skali 1:10 000 zwiększa się o 0,8 km/km². Wartość 8,8 km/km² można traktować jako średnie zagęszczenie dróg na Pogórzu Ciężkowickim.

Współcześnie gęstość dróg polnych w Karpatach, w zależności od regionu, osiąga wartości dochodzące do 9 km/km², a na Wyżynach 12-15 km/km² (Niedbała, Soja 1998). W skrajnych przypadkach może dochodzić do 40 km/km² (Grabczuk 1967). Antropogeniczna sieć rozcięć na stoku wielokrotnie przewyższa gęstość naturalnych linii drenażu, którą w Karpatach szacuje się na około 3,5 km/km² (Soja 2002).

Gęstość dróg, jaką obliczono dla Pogórza Ciężkowickiego, jest wyższa od gęstości notowanych w regionach sąsiednich (tab. 2): Pogórze Wiśnickie (7 km/km²), Doły Jasielsko-Sanockie (7,1 km/km²) czy Kotlina Sandomierska (6,4 km/km²). Na badanym obszarze gęstość sieci drogowej bardziej koresponduje z wartościami obliczonymi dla płaskowyży, np. Kolbuszowskiego (8,4 km/km²) czy Ojcowskiego (7,3 km/km²). Znacznie mniejsza jest gęstość dróg w Beskidach czy na Podhalu i mieści się w najniższym przedziale przyjętym dla Pogórza Ciężkowickiego (Beskid Żywiecki -4,9 km/km², Beskid Sądecki - 5,4 km/km², Pogórze Gubałowskie 5,6 km/km²). Najniższe wartości gęstości dróg, które znamy z Karpat polskich, w innych regionach świata są górną granicą. W zlewniach południowej Australii czy USA średnia gęstość dróg to 2 km/km² (tab. 3). Wyższe wartości osiągane są w wyjątkowych okolicznościach. Czynnikiem decydującym jest sposób gospodarowania. W słowackiej części Karpat, gdzie przed drugą wojną światową sytuacja zbliżona była do polskiej, obecnie gęstość dróg osiąga 4 km/km², przy czym w terenie rolniczym 3,2 km/km², a na terenach leśnych 5 km/km² (Kroczak, Soja 2009). W krajach Huropy Zachodniej, Australii, USA, a od końca drugiej wojny światowej na Słowacji, dominują wielkoobszarowe gospodarstwa rolne.