672580762

Pastisz — Pedenteska 8’>

Pastisz. Celowe, świadome naśladownictwo stylu, często o charakterze parodiującym; stylizacja polegająca na zagęszczeniu najwyraźniejszych właściwości maniery artystycznej; niekiedy służy krytyce lub polemice. Przykładów na pastisz dostarcza utwór J. T u-wima pt. Le style c’est l’hom-me, czyli wierszyk o Andzi, co ukłuła się i płakała — w rzekomej interpretacji rozmaitych poetów lub książka K. Wyki; Duchy poetów podsłuchane.

Pastorałka. Piosenka ludowa o temacie z życia pasterzy.

Pastorałki. 1. Misteria średniowieczne osnute na motywie narodzenia Chrystusa. 2. Polskie pieśni ludowe o charakterze religijno-moralnym.

Pastorella (Pastoretta). Miłosna pieśń pasterska (z poezji prowan-salskiej).

Pastoretta zob. Pastorella.

Paszkwil. Utwór wymierzony przeciwko jakiejś osobie, często anonimowy, oszczerczy. Jest uważany za zwyrodniałą formę satyry, od której różni się tym, że nie uogólnia krytyki, lecz jest imienny, wskazuje wprost osobę, której wady lub postępowanie piętnuje, albo pozwala się jej łatwo domyślić przez wyraźoe aluzje. Nazwa pochodzi od nazwiska szewca rzymskiego Pasquina (pocz. XVI w), autora złośliwych i szyderczych utworów. W literaturze polskiej koniec XVIII w. obfitował szczególnie w satyrę polityczną, pamflety i paszkwile. Np. F. Zabłocki: Ewangelia o Branickim.

Por. Pamflet. Paskwinada.

Patos. Kategoria estetyczna polegająca na spotęgowaniu wzniosłości i intensywności stanów emocjonalnych.

Pauza. Zawieszenie głosu między dwoma kolejnymi dźwiękami w strumieniu fonetycznym.

Pauza metryczna. Pauza podyktowana względami na regularność metryczną (np. użyta dla zaznaczenia średniówki, klauzuli wersu lub występująca zamiast dźwięku dla wyrównania katalektyki itp.).

Pauza retoryczna. Pauza podyktowana względami na styl i znaczenie wypowiedzenia (np. dla zaznaczenia wagi poprzednich lub następnych wyrazów, w miejscu niedomówienia itp.).

Pauza składniowo-intonacyjna.

Pauza zaznaczająca członowanie syntaktyczno-intonacyjne.

Pean. Pieśń pochwalna. Określenie zaczerpnięte z poezji starogrec-kiej, urobione od przydomku nadawanego Apollinowi, Zeusowi i Bachusowi w pieśniach na ich cześć.

Por. Oda. Panegiryk.

Pedanteska. Zjawisko językowe przeciwne do makaronizmu. Jest to nadawanie wyrazom z obcego języka rodzimych form gramatycznych. Np. znany humorystyczny wierszyk:

Fleurissują arbrp (drzewa),

W czar wiosenny, luba, wgłąb się, Uazo za fnetrem śpiewa Szansonetę o pryniempsie [... ]

Pedanieską są też ws/elkie wypowiedzi z dużą ilością wyrazów obcego pochodzenia użytych w spolszczonych formach grama-