672580888

6 Aluzja — Anachronizm

6 Aluzja — Anachronizm

Amfibolia. Dwuznaczność wypowiedzenia, niejasność, pomieszanie pojęć (np. Palmy zamki nad Bosforem jest dwuznaczne, a dwuznaczność tę usuwa umieszczenie przecinka po palmy).

Por. Kalambur. Homonim. Para-fonia.

Amfibrach. Stopa o wzorcu v—v (sSs), używana w metryce polskiej (każdy wyraz trzysylabowy w języku polskim jest amfibrachem, np. strudzony, ponadto zestawienia wyrazów, jak np. do szkoły, ze schodów itp.).

Amfibrachy wolne. Amfibrachicz-ny rozkład akcentów we fragmencie wiersza wolnego, bez rygoru stałej ilości stóp we frazie wierszowej. Np.:

A idą żałobni,

A idą posępni

Przez dłubie ulice podgrodne...

(S. Wyspiański: Kazimierz Wielki).

Amfimacer (Amfimakr, Kretyk). Stopa o iuzorcu — v— (SsS), u) metryce polskiej uuystępuje rzadko I (np. potok łez)

I

Amfimakr zob. Amfimacer.

Amplifikacja zob. Rozszerzenie.

Amplifikacja tekstu. Hdytorskie dopełnienie tekstu na podstawie innej kopii, innego wydania itp.

Anachronizm. Zjawisko przynależne do innej epoki, niewspółmierne chronologicznie, rażące w zestawieniu z innymi elementami treściowymi lub językowymi utworu. (N'p. anachronizmem by ^: łoby, gdyby rycerz średniowieczny posługiwał się karabinem lub przemawiał językiem obfitującym we współczesne wyrażenia, na odwrót anachroniczne mogą być

Aluzja (Napomknienie). Jedna z form zaznaczonego przemilczenia postulującego, odwołuje się do miedzy czytelnika spoza utmo-ru i uymaga rozmiązania, uzupełnienia na jeden określony sposób. Aluzje zrozumiałe dla czy-telnikóm mspółczesnych mogą być trudne, a namet niedostrzegalne m czasach późniejszych. Objaśnienie aluzji mchodzi zwy-kle m skład komentarza do dzieła m uiydaniu krytycznym lub popularnym.

Aluzja historyczna. Napomknienie odnoszące się do mydarzeń historycznych. Np. m cytowanym urymku napomknienie o królu Zygmuncie Auguście:

Knieje! do tuas ostatni przyjeżdżał na łoiuy Ostatni król, co nosił kołpak Witoldomy, Ostatni z Jagiellonów mojomnik szczę-

[śliiL^y

I ostatni na Litmie monarcha myślimy.

(A. Mickiemicz: Pan Tadeusz).

Aluzja literacka. Napomknienie odnoszące się do pisarza lub elementu dzieła literackiego (mo-tymu, postaci, zdarzenia). Zrozumieć i objaśnić taką aluzję można tylko przy odpomiedniej znajomości literatury. Np. pełen aluzji literackich jest miersz, z którego przytaczamy myjątek:

Polski klub. W lamp półcieniu blada

[twarz Chopina... Na fotelach... ksiądz Robak... zmienna

| Telimena...

Wallenrod... Gustaw... Konrad z bazy-

1Hańskiej celi...

Piotr Dantyszek... ksiądz Marek .. Kor-

[dian i Anhelli... (Or-Ot: Koncert Chopina).

Por. Reminiscencja literacka.

!

Ambiwalencja metryczna zob. ! Dwuznaczność metryczna.

Ambiwalencja stroficzna zob. Dwuznaczność stroficzna.