683539532

O sposobie zaspokajania potrzeb decyduje głównie jakość dóbr konsumpcyjnych oraz wysoki poziom wiedzy, świadomości i motywacji konsumentów. Wyniki badań ankietowych wśród konsumentów, przeprowadzonych przez Konsumencki Instytut Jakości, dają podstawę do stwierdzenia, że poziom świadomości ekologicznej konsumentów w Polsce nie jest jeszcze wysoki. Motywaq'a ekologiczna nie odgrywa istotnej roli przy podejmowaniu decyzji o wyborze i zakupie konkretnych marek i odmian towarów w handlu. Decydujące znaczenie mają tu przede wszystkim kryteria ekonomiczne i cena oraz właściwości użytkowe produktów. Jest to motywacja o niższym poziomie kultury ogólnej. Badania wykazały jednak, że motywaqa ekologiczna lub taka, którą można uznać za pokrewną, oddziaływanie na zdrowie, małe zużycie prądu, paliw, wody przez sprzęty AGD i pojazdy, jeśli traktować je łącznie, też odgrywają dużą rolę. Mimo to konsumenci są bardziej proekologiczni w sferze deklaracji, mniej zaś w realnych zachowaniach i postępowaniu rynkowym (por. rozdział III).

Badania wykazują zgodnie: zdecydowanie najistotniejszą cechą konsumentów, różnicującą świadomość i zachowanie ekologiczne, jest poziom wykształcenia. W różnych badaniach respondenci z wyższym wykształceniem zdecydowanie częściej wykazują postawy proekologiczne niż respondenci z wykształceniem podstawowym [por. Kowrygo, Gór-ska-Warsewicz i Ługowska 1997, s. 51 i n.J. Wynika stąd bardzo istotny i praktyczny wniosek dla polityki ekologicznej: nie zważając na trudne warunki i przeszkody ekonomiczne w skali kraju i pojedynczych gospodarstw domowych, z których duża część jest w trudnej sytuacji materialnej, należy podejmować intensywne i różnorodne działania zmierzające do podniesienia poziomu świadomości ekologicznej polskich konsumentów, ich ekologicznej wiedzy i motywacji do wyborów i działań przyjaznych dla środowiska najbliższego i globalnego oraz korzystnych dla zdrowia własnego i rodziny [por. Wiśniewski 1995].

Ważnym źródłem informacji ekologicznej dla konsumentów są czasopisma konsumenckie. Informują one między innymi o ekologicznych cechach produktów, ich oddziaływaniu na środowisko, a przede wszystkim o składzie danego produktu, sposobie przechowywania, terminie przydatności do spożycia, opakowaniu i oznakowaniu produktu. Wydawnictwa te popularyzują zdrowy styl życia, naturalne sposoby walki z chorobami, upowszechniają osiągnięcia medycyny. Wydawcami tych czasopism są organizacje konsumenckie, między innymi Krajowe Towa-

117