683539936

Literatura

zaprogramowana

na aktywny odbiór czytelnika

Dobra literatura dla dzieci i młodzieży to literatura otwarta, która zaprogramowana jest na aktywny odbiór. W praktyce lekturowej dzieci realizują go najczęściej w „wielkiej zabawie", ludzie młodzi w grach fabularnych przy stoliku lub na żywo w LARPach¹.

Prawidłowe warunki kontaktu dziecka z literaturą powinien organizować pośrednik lektury - osoba dorosła. Polegają one przede wszystkim na mobilizowaniu dziecka przez lekturę do działania, odkrywania, przeżywania i tworzenia². Taka podmiotowa „orientacja na dziecko” odpowiada jego potrzebom motorycznym, poznawczym, emocjonalnym i kreacyjnym, które są podstawą przyszłych kompetencji lekturowych. Tworzą je dwa porządki: świadomości literackiej odpowiedniej dla wieku dziecka i sprawności lekturowych realizujących się najczęściej w zabawie.

Jak wiadomo, edukacja literacka małego dziecka rozpoczyna się od melodyjnych usypianek-mruczanek, w których słowa wsparte są organizacją brzmieniową i gestem. Pośród kołysanek dla dzieci, zwłaszcza tych kreowanych w poetyce bezpośredniego mówienia, najpopularniejsza wprowadza motyw kotka:

Aaa, kotki dwa Szare, bure, obydwa.

Nic nie będą robiły,

Tylko dzieci bawiły.

Wokół tej miniaturowej bajeczki pojawiły się różne schematy fabularne rozbudowujące i przedłużające bajanie. Dzieje się tak na przykład w apologicznej opowieści Ewy Szelburg-Zarembiny ze zbiorku Boży roczek zatytułowanej Jezuskowa kołysanka, czyli dlaczego kotek tak często się myje. Utwór ten w sposób obrazowy odpowiada dziecku na pytanie zawarte w tytule, a równocześnie

' O grach fabularnych szerzej w czternastym rozdziale tej książki.

² Por. H. Cybulska, Początkowa edukacja literacka - teraźniejszość i per-spektywy rozwoju, [w:J Edukacja wczesnoszkolna..., op. cit.

14