7186602974

Procesy integracyjne i relacje społeczno-polityczne...

rynek jest ważnym odbiorcą wiełu rosyjskich towarów. W styczniu 2003 roku doszło do ostatecznego uzgodnienia lądowej granicy państwowej między oboma krajami, natomiast granica morska pozostaje nadal kwestią sporną¹⁸.

Rosja posiada różny stopień powiązań gospodarczych, politycznych i wojskowych z krajami WNP. Najmniej zależne gospodarczo od Rosji są Turkmenistan, Uzbekistan i Azerbejdżan, posiadające bogate złoża surowców energetycznych. Jednak wszystkie te kraje są silnie związane z Rosją w kwestiach bezpieczeństwa, w związku z zagrożeniem fundamentalizmem islamskim (Turkmenistan, Uzbekistan), ochroną granic i konfliktami lokalnymi (problem Górnego Karabachu w Azerbejdżanie). Dla Turkmenistanu Rosja jest również głównym szlakiem tranzytowym w eksporcie gazu ziemnego z basenu Morza Kaspijskiego. Morze to zajmuje ważne miejsce w stosunkach Rosji z Turkmenistanem, Azerbejdżanem oraz Kazachstanem właśnie z uwagi na bogate zasoby surowców energetycznych, znajdujące się w jego rejonie. Do tej pory jednak nie udało się osiągnąć porozumienia co do zasad korzystania z tego akwenu, głównie ze względu na odmienne stanowisko w tej sprawie kraju spoza WNP, Iranu¹⁹.

Konieczność bliskiej współpracy z Rosją w jeszcze większym stopniu dotyczy wspomnianego Kazachstanu, a także Kirgistanu i Tadżykistanu. Chodzi tu głównie o zależność tych krajów w sferze bezpieczeństwa (gwarancja stabilności granic, napięte stosunki w regionie przekładające się na obecność wojsk rosyjskich w Tadżykistanie) oraz gospodarki (szczególnie Kazachstan). Kraje te, niezależnie od udziału w WNP, tworzą wraz z Rosją, Białorusią i Uzbekistanem tzw. Euroazjatycką Wspólnotę Gospodarczą, mającą formę unii celnej. Układ ten oznacza stosowanie jednolitej (rosyjskiej) taryfy celnej w wymianie z krajami spoza WNP oraz brak kontroli celnej na granicach²⁰.

Obecność wojsk rosyjskich determinuje stosunki Federacji Rosyjskiej z Gruzją (problem Abchazji i Osetii Południowej), Armenią (granica z Turcją, stosunki z Azerbejdżanem) oraz Mołdową (separatystyczna Republika Naddnie-strzańska).

Kraje te starają się prowadzić niezależną politykę (zwłaszcza prozachodnio nastawiona Gruzja oraz mająca europejskie aspiracje Mołdowa, w mniejszym stopniu Armenia), jednak ich związki z Rosją pozostają silne.

¹⁸ Federacja Rosyjska - przewodnik dla przedsiębiorców...

¹⁹Kazachstan. Historia - Społeczeństwo - Polityka, red. T. Bodzio, K. A. Wojtaszczuk, Warszawa 2CKK), s. 374-401.

²⁰ Tadżykistan. Historia - Społeczeństwo - Polityka, red. T. Bodzio, K. A. Wojtaszczuk, Warszawa 2002, s. 499-559.

47