7186604170

saną wyraziście do programów. [...] W programach kształcenia literackiego obowiązujących we wszystkich wydziałach 8-letniego gimnazjum aż do 1934 r. kurs historii literatury polskiej — wyznaczony tytułami lektur obowiązkowych — konsekwentnie zatrzymał się na „współczesności", sygnowanej nazwiskami Asnyka i Prusa, i dopiero na progu lat trzydziestych został nieznacznie zmodyfikowany przez wprowadzenie wyboru utworów lirycznych Kasprowicza¹⁵².

Trzeba jednak pamiętać, że w szkolnej praktyce dużą rolę odgrywały lektury dzieł zalecanych do przeczytania, a tu mamy już podstawowy kanon i uczeń tak zwanego wyższego gimnazjum mógł się zetknąć z utworami Kasprowicza (Księga ubogich), Wyspiańskiego (Warszawianka, Wesele), Żeromskiego (Echa leśne, Ludzie bezdomni). Symptomatyczne i ciekawe są polecane lektury, od lat nieobecne w programach szkolnych: Reymonta — Z ziemi chełmskiej, i Tetmajera — Ksiądz Piotr. Wszakoż reforma z początku lat trzydziestych zdecydowanie zmieniła pozycję literatury przełomu wieków w kształceniu literackim, szczególnie w szkole średniej. Było tak:

Uczeń międzywojennego liceum musiał zetknąć się ze szkolnym wyborem wierszy Tetmajera, Staffa, Kasprowicza i Wyspiańskiego, musiał samodzielnie przeczytać Ludzi bezdomnych. Popioły i Chłopów, wreszcie musiał wykazać się znajomością Wesela, Wyzwolenia i Nocy listopadowej¹⁵³.

I jeśli nawet te szkolne przymusy lekturowe podporządkowane były potrzebom wychowawczym (słynny Bladaczka musiał tu zrobić swoje!), jeśli uznać, że wyliczeni tu pisarze młodopolscy znaleźli się w kanonie, to lektury literatury najnowszej musiały pozostawać w konfrontacji z tą najbliższą „klasyką”. Była ona zatem istotna zarówno dla tych (niezainteresowanych literaturą), którzy kończyli spotkanie z literaturą na lekturach Kasprowicza, Tetmajera czy Żeromskiego, jak dla aktywnych odbiorców bieżących dokonań literackich, którzy z kolei siłą rzeczy konfrontowali ją z doświadczeniami szkolnymi¹⁵⁴.

¹⁵²    I. S i k o r a: Literatura Młodej Polski w szkolnej edukacji polonistyczrtej. T. 1: Od końca XIX wieku do 1939 roku. Wrocław 1995, s. 2(35.

¹⁵³    Ibidem, s. 26(3.

¹⁵⁴    W opublikowanym pod koniec dwudziestolecia rejestrze wyboru tematów

maturalnych na 900 tematów tylko 73 były młodopolskie. Zol), ibidem, s. 201    207.

11* 163