7957909835

6 Rozprawy Naukowe i Zawodowe PWSZ w Elblągu, zeszyt 13

1. Charakterystyka przyrodnicza terenu

Mierzeja Wiślana jest mezoregionem należącym do makroregionu Pobrzeże Gdańskie, podprowincji Pobrzeże Południowobałtyckie [15]. Jest to piaszczysty wał z wydmami przekraczającymi 40 m wysokości, powstałymi pod wpływem wiatrów i dryfu piasków pochodzących z abrazji brzegów Półwyspu Sambii, uformowanymi w ciągu około 5 tys. łat.

Mierzeja Wiślana była budowana jako delta wewnętrzna. Procesy akumulacji przebiegały nierównomiernie - dominowały liczne ramiona rozlewne z ciągnącymi się po obu stronach wałami brzegowymi, pomiędzy którymi występowały rozlewiska i bagna. Zasięg i głębokość rozlewisk zmieniały się sezonowo wraz z rytmem hydrologicznym Wisły [29].

W części zachodniej Mierzeja przylega do delty Wisły, w przeszłości blokowała jej ujście do otwartej zatoki, wobec czego jedno z ramion rzecznych skierowało się na zachód i znalazło wylot pod miejscowością Wisłoujście, drugie natomiast, zwane Szkarpawą, wpływa do Zalewu Wiślanego. W 1840 roku wezbranie wskutek zatoru lodowego spowodowało przerwanie mierzei pod miejscowością Górki i powstanie nowego ujścia do Zatoki Gdańskiej (tzw. Wisła Śmiała). W 1895 roku przekopano sztuczne ujście pod Świbnem. Dawne koryto w kierunku Gdańska zamknięto śluzą w Przegalinie jako tzw. Martwą Wisłę. Również Szkarpawa jest odcięta śluzą od głównego koryta. W ten sposób zachodnia część Mierzei Wiślanej jest przecięta w trzech miejscach. Na wschód od Kątów Rybackich Mierzeja Wiślana oddziela Zalew Wiślany od Zatoki Gdańskiej [15].

Mierzeja Wiślana to osobliwość przyrodnicza i krajobrazowa, a także interesujący obszar turystyczny i rekreacyjny. Zbudowana jest z materiału pochodzącego z abrazji brzegów klifowych, a także z materiału piaszczystego niesionego przez Wisłę. W obrębie Mierzei Wiślanej można wyróżnić kilka odcinków odmiennych krajobrazowo. Wyróżniającym się tutaj elementem lokalnym geomorfologicznie jest rejon Łysej Góry (Krynica Morska), z pasmem wzgórz zwanym Wielbłądzi Grzbiet o maksymalnej wysokości 49,5 m n.p.m. Odrębnym krajobrazowo fragmentem Mierzei jest rejon wsi Piaski, z układem pasm wydm nawiązujących do krajobrazu Półwyspu Sambijskiego.

Mierzeja Wiślana przedstawia typowe cechy krajobrazu powstałego w wyniku wzajemnego oddziaływania wód morskich i lądowych oraz wiatru. Tworzy ją wyraźnie zarysowana piaszczysta strefa wydmowa, zbudowana z dość skomplikowanych ciągów wydm, które miejscami układają się w dwa lub trzy wały. Między wałami wydmowymi występują liczne niecki deflacyjne, które niekiedy połączone ze sobą tworzą rozległe obniżenia terenowe.

Na obszarze Mierzei Wiślanej można wydzielić następujące jednostki geomorfologiczne: plażę letnią i zimową, wydmy przednie, wydmy wysokie z obniżeniami międzywydmowymi oraz nizinę nadzalewową. Plaża stanowi równoległy do brzegu morskiego pas piaszczysty o szerokości 20-70 m, położony na poziomie 0,0-3,0 m n.p.m. Wydmy przednie przebiegają równolegle do plaży, ich szerokość i wysokość jest zmienna na poszczególnych odcinkach Mierzei.