8254445603

Ne 9

PRO CHRISTO—WIARA I CZ /N

Str. 613

nie poglądy, panujące w tej epoce i na tem polega cała ich wartość historyczna i prawda.

Jozue powiedział swoje słynne: „Sta, sol”, „Stój słońce!", bo tak był przekonany, wraz ze wszystkimi ludźmi sobie współczesnymi i następnymi, aż do naszego Kopernika w wieku XV-tym, że ziemia jest centrum świata i stoi, a słońce dokoła niej „chodzi”.

Dzisiejsza astronomja, na szczęście, może na tym punkcie poprawić nie Pismo Święte, ale poglądy Jozuego i jego współczesnych.

*

* ¥

Pyt. W czynnościach zwierząt objawia się rozum. Dlaczego więc nie przypisujemy im niematerjalnej duszy.

Odp. Trochę trzeba poprawić główną przesłankę. W czynnościach zwierząt nietyle przejawia się rozumu, ile genjalny nieraz instynkt i celowość wrodzona, albo zdumiewająca tresura-Zaobserwować możemy u zwierząt naprawdę genjalny wprost sposób wykonywania niektórych czynności, którychby człowiek nigdy nie dokonał, a przynajmniej nie tak zręcznie, dokładnie i subtelnie. Weźmy choćby budownictwo zwierząt i ptaków tak planowo i po mistrzowsku wykonane, bez znajomości wyższej matematyki, a jednak z jej wybitnem zastosowaniem. Albo ich znajomość anatomji innych zwierząt, które im są potrzebne do odżywiania. Zadziwiają rras „mądre” psy, konie liczące i t.p.

Wszystko to jest zachwycające i podziwu godne, ale... bezmyślne. Bo wszystko to jest wykonywane szablonowo i jakby pod naciskiem jakiejś ślepej konieczności, bez uznawania np. zmiany warunków, co właśnie byłoby dowodem rozumu.

Ta sama pszczoła, która tak genjalnie zbudowała komórki woskowe z najściślejszem wyliczeniem rozmiarów, rozwartości kątów i t. p. gdy przyjdzje czas składania do komórki miodu i przedziurawimy jej dno komórki, nie zalepi otworu, ale będzie bezmyślnie składała miód, który zawsze przecieknie. Rozumna istota takby nie postąpiła nigdy.

Tresowanych koni i psów przewyższają jeszcze dzisiejsze automaty, a nikt im przecież nie przypisze duszy niematerjalnej. Zresztą gdyby te zwierzęta miały rozum, toby on musiał się przejawiać w każdej dziedzinie ich życia, a nietylko w tych wyćwiczonych okolicznościach,