8565557838

RECENZJE 1 PRZEGLĄDY PIŚMIENNICTWA 55

Z drugiej strony wydarzenie to napawa sceptycyzmem, ponieważ:

a)    już w 1928 r. A. Łysakowski planował opracowanie ogólnopolskiego słownika tematów i określników, ale z różnych powodów wydanie go przeciągnęło się do 1956 r. — wtedy to ukazał się wspomniany Słownik tematów, przygotowany przez zespół pracowników BN;

b)    jest sprawą oczywistą, że słownik taki dezaktualizuje się, nie przygotowano jednak następnego wydania, pozostawiając tym samym potencjalnych użytkowników bez podstawowej pomocy metodycznej; przypomnijmy dla porównania, że słownik wydawany przez Bibliotekę Kongresu aktualizowany jest średnio co 8 lat;

c)    po ok. 25 latach zaczęto w BN myśleć o nowym słowniku, jednakże dopiero w 1. 1983-1985 podjęte przez J. Trzcińską (Zakład Przewodnika Bibliograficznego) i E. Stępniakową (Zakład Katalogów Rzeczowych BN) prace zostały zakończone powodzeniem; irzeba też wyraźnie powiedzieć, że Słownik ten ukazał się dzięki osobistemu zaangażowaniu, zapałowi i uporowi Autorek;

d)    na karcie tytułowej Słownika zapisano „stan na dzień 30 czerwca 1986 r.'\ data wydania 1989 — a więc 3 lata trwał druk we własnej drukarni BN, przy czym gotowy materiał był przekazany do fotoskładu na dyskietkach.

To wszystko świadczy o ciągłej niemożności: w sferze organizacyjnej, technicznej: być może jest też efektem niedoceniania problemu przez kręgi kierownicze BN.

Niewątpliwą zaletą Słownika jest jego zakres. Zawiera on tematy i określniki, którymi posługuje się katalog przedmiotowy BN i Przewodnik Bibliograficzny. Biorąc pod uwagę, że jest to słownictwo, za którego pomocą opracowuje się wszystkie książki polskie i przynajmniej kilka tysięcy książek zagranicznych wpływających rocznie do BN, można przyjąć, że zasób leksykalny będzie wystarczający dla znacznej liczby bibliotek uniwersalnych, zwłaszcza tych, które korzystają z opisów przedmiotowych zamieszczanych w Przewodniku Bibliograficznym.

Słownik ten może być wykorzystany nie tylko do opracowania dokumentów do katalogu przedmiotowego i bibliografii narodowej, ale także do katalogów centralnych, które nadają opisom charakterystyki wyszukiwawcze sformułowane w języku haseł przedmiotowych.

Słownik składa się z trzech części. Pierwszą stanowi Wprowadzenie, w którym Autorki charakteryzują język haseł przedmiotowych BN. podają cele i założenia pracy, jej organizycję i metody oraz zawartość Słownika. W części wstępnej zamieszczono także uwagi o przygotowaniu programów komputerowych, wspomagających edycję. Druga, główna część to wykaz Tematy i odsyłacze podany w postaci artykułów przedmiotowych (jest ich ok. 5000). Artykuł przedmiotowy zbudowany jest wg schematu:

Temat główny (Tematy synonimiczne) < Tematy nadrzędne x Tematy symetryczne kojarzeniowe zt Tematy podrzędne oraz Odsyłacz orientacyjny

Oczywiście nie każdy artykuł przedmiotowy zawiera wszystkie elementy. Tworzą je tematy ogólne; tematy jednostkowe występują sporadycznie, tylko wtedy, gdy są niezbędne jako tematy nadrzędne.

Trzecia część Słownika zawiera Określniki ogólne. Jest ich 314 pogrupowych wg zastosowania: podawane po tematach ogólnych, po tematach geograficznych, po tematach osobowych, po nazwach grup etnicznych, po nazwach instytucji i organizacji, po innych tematach jednostkowych.

Słownik utrzymywany jest na nośniku komputerowym, a do jego opracowania przygotowano w Ośrodku Przetwarzania Danych BN odpowiednie programy umożliwiające wygenerowanie odsyłaczy całkowitych i uzupełniających oraz zbudowanie artykułów przedmiotowych.

Słownik kontynuuje, jeżeli chodzi o budowę artykułu przedmiotowego, metodę Słownika J. Kossonogi. Metoda ta pozwala przechodzć od tematów najszerszych zakresowo lub tematycznie do najwęższych i odwrotnie. Zagadnieniu relacji i wynikającej stąd sieci odsyłaczy poświęcają Autorki wiele uwagi, o czym szczegółowo piszą we Wprowadzeniu.

Na Słownik ten czekano zbyt długo, aby teraz mógł zadowolić wszystkich, a zwłaszcza tych, którzy wypracowali już swoje własne rozwiązania. Istniejące rozbieżności w metodyce opracowania przedmiotowego, a także indywidualny dobór słownictwa w poszczególnych katalogach.